Genealogische website Warsage

1725

sibbergroeve

Op deze foto gemaakt in de Sibbergroeve bij Valkenburg door grotonderzoeker Jac. Diederen staat:

Den 12 jannurij 1725 heb ick knabbe gehreden vor den pastoer aen den koelhoef Jan ven Wers.

 

Volgens Wikipedia:
De Sibbergroeve is een mergelgroeve in het dorp Sibbe in de Nederlandse gemeente Valkenburg aan de Geul. Het betreft momenteel de enige mergelgroeve in Nederland waar nog op de ouderwetse manier (d.m.v. ‘blokbreken’) mergelsteen wordt gewonnen uit een ondergronds gangenstelsel. Sibbersteen staat bekend als een makkelijk verwerkbare, relatief harde steensoort, die tegenwoordig vooral in de restauratiebouw wordt toegepast. De Sibbergroeve wordt al gebruikt sinds de vijftiende eeuw en heeft een geschatte totale lengte van circa 140 km.
In de Sibbergroeve bevindt zich ook een kapel, waarschijnlijk daterend uit de Franse tijd (1794-1814), toen veel priesters moesten onderduiken omdat ze de eed van haat jegens het koningschap en de anarchie weigerden af te leggen. De houtskooltekeningen die zich in de nabijheid van het altaar be- vinden, zijn van de hand van de Duitse kunstenaar Joseph Lücker (1865) en van schoolmeester J. Habets (rond 1900). De kapel is een rijksmonument.

 

De mergel in de Sibbergroeve wordt gebruikt voor het bouwen van huizen. Jan van Wers reed knabbe naar de tuin van mijnheer pastoor. Grotonderzoeker Jac. Diederen schreef: Het ‘uitvaren’ en verder transport van mergelbokken en knabben werd doorgaans niet door de blokbrekers zelf gedaan maar door boeren uit de regio die transport mede als inkomstenbron hadden. In de groeve vinden we tal van aantekeningen van ‘blokken gevaren naar’… met een boekhouding erbij. Knabbe zijn brokken afval mergelsteen welke in de groeve veelvuldig voorhanden waren. Hij zal met paard en wagen vanuit de groeve stukken mergel naar de pastoor van Oud-Valkenberg voor diens groentetuin (koolhof) vervoerd hebben.

 

Jan van Wers werd rond 1686 als oudste van een gezin van vier kinderen in Aken geboren. Zijn jongste broer was Hendrik of Heijn van Werst die in Oud-Valkenburg een café had. Het is aannemelijk dat Jan naar zijn broer ging om geld te verdienen. Hendrik had een zoon die ook Jan heette en met Clara Gierckens zou trouwen. Klik hier voor het verhaal over de ruzie in Sibbe.

 

Jan was geboren in een gezin van vier kinderen dat uit drie jongens en een meisje bestond. Jan, Nicolaas, Hendrik (Hein) en Elisabeth. Jan en Hein werkten in Valkenburg, maar ook Nicolaas ging op hoge leeftijd daar naar toe. Jac. Diederen vond ook de volgende tekst in de Sibbergroeve: Nijcoclaes van Wers VII H*B moursten kaeren 1764 sijn uitge… waarbij hij vermoedde dat het wellicht uitgevaert zou kunnen zijn, dus weggebracht.

 

De blokken werden doorgaans alleen in groot formaat uit de groeve gereden en pas buiten op de bouwplaats tot bouwstenen gezaagd. Maar hier gaat het om moursten muurstenen dus, het gebruiksklare formaat bouwstenen, deze hadden een formaat van gemiddeld 24x24x45 cm.

Sibbergroeve
Sibbergroeve
sibbergroeveOok zijn twee jaar jongere broer Nicolaas van Wers werkte in de Sibbergroeve getuige zijn handtekening die in de groeve werd gevonden. Foto’s: Jac. Diederen.

1878

In dat jaar kwam het boek van Jacobus Craandijk uit met de titel: Wandelingen door Nederland met pen en potlood.
In deel 3, op bladzijde 40, schreef hij over de Sibbergroeve:

 

Wat aan Sibbe zijn grootste belangrijkheid geeft, is zijne mergelgroeve. De steensoort, die daar wordt gevonden, is harder en fijner van korrel en dus van beter kwaliteit, dan die in den St. Pietersberg of in de ons reeds bekende groeve van Valkenburg wordt uitgehouwen.
Vooral voor het lijstwerk om deuren en ramen wordt zij veel gebruikt en naar België en Duitschland uitgevoerd.
Bij onze architecten, buiten Limburg althans, schijnt de steen, die daar voorkomt, weinig bekend. Zij laten steenblokken, die oogenschijnlijk van dezelfde soort zijn, uit Frankrijk komen, vermoedelijk met vrij wat hoogere transportkosten, dan voor het vervoer uit deze streken zou worden gevorderd.
Als leeken in het vak onthouden wij ons natuurlijk van alles, wat op een oordeel in dezen zou gelijken; maar wij durven toch wel het vermoeden uitspreken, dat een bouwkundige, die de Valkenburgsche en Sibbener steengroeven eens in oogenschouw nam, zijn reiskosten wel vergoed zou vinden. Wij voor ons laten de groeve te Sibbe onbezocht.
Haar ingang ligt een weinig ter zijde van onzen weg, naar den kant van Oud-Valkenburg.
Zij is tamelijk uitgestrekt,maar wie, zooals wij, de Valkenburgsche grot heeft gezien, behoeft hier niet in de ingewanden van den berg te gaan ronddwalen. Zij kan in belangrijkheid niet bij die van Valkenburg of van Geulheim halen, zij komt bij de trotsche gewelven van den St. Pietersberg niet in vergelijking, gelijk zij ook geene historische beteekenis heeft. Ook zouden wij er heden, evenmin als elders, de bewerking van den steen kunnen gadeslaan.
In den zomer, in den oogsttijd vooral, zijn alle handen op den akker bezig; de donkere, onderaardsche gangen zijn eenzaam en verlaten.

Op YouTube staan enkele filmpjes over de Sibbergroeve en het winnen van mergel door blokbrekers. Ze zijn van de hand van de bovengenoemde Jac. Diederen.

 

Klik hier voor de ontginning en verwerking van mergel.
Klik hier voor de geschiedenis en de breuken in mergel.
Klik hier voor een reportage van geoloog Werner Felder.

 

Klik hier voor Jan van Wers in de Simpelveldse Tak.

error: