Genealogische website Warsage

edmond van wersch
1867-1944

Hubert Jozef Edmond van Wersch (blz 354,5) was een van de vijf zonen van Jan Anton Willem van Wersch, die ook in de verf zat, en Maria Anna Augustina Vijgen. Vanwege de verf had hij onder meer contact met de familie De Marchant et d’Ansembourg van het kasteel Neubourg in Gulpen. Van 1925 tot 1934 was Max de Marchant et d’Ansembourg burgemeester van Amstenrade. Edmonds schoondochter Berthe, getrouwd met Alphonse, kende die familie ook omdat zij in die tijd bij het postkantoor werkte en de telefonie deed. Uiteraard had het kasteel een telefoonaansluiting. In 1944 maakte de dochter van de graaf d’Ansembourg een schilderij van Edmond aan de hand van de foto. Zie hier wat lager.

 

Intro

Edmond van Wersch had tien broers en zussen. Ze woonden met zes jongens en vijf meisjes in Heerlen. Een van de jongens overleed als baby. Van de andere vijf jongens gingen uiteindelijk vier de verf in.  Vader Jan was namelijk al in 1866 huisschilder. Toen die trouwde in 1859 was hij glazenmaker in de Dorpstraat en zij was naaister.

webdscn6056Het gezin van zijn opa Jan Michiel van Weersch verhuisde rond 1850 vanuit Aken naar Heerlen, naar de Dorpstraat. De Dorpstraat werd later de Emmaplein. Later verhuisde de zaak naar de Emmastraat die nu de Pancratiusstraat heet.


Edmond werd in 1867 in de Dorpstraat in Heerlen geboren. In 1897 trouwde hij in Duitsland met  de Duitse Maria Aletta Bernardina Korst die in 1875 geboren was. Na hun huwelijk woonden zij ook in de Dorpstraat. 

 

Zijn vader deed in juli 1897 de winkel over aan zijn zoon Edmond. De verfzaak ging later over naar Willems andere zoon Ferd die aan de Stationstraat in Heerlen zijn bedrijf vestigde.

 

In 1910 betrokken zij het huis aan de Emmastraat 8 (voorheen Dorpstraat)  dat in 1905 ontworpen was door architect Th. van Kan. Tegenwoordig is dit Pancratiusstraat 46. In 1910 liet hij Emmastraat 10 bouwen Dit huis was erg groot. Zodoende konden Edmond en zijn vrouw ook enkele knechten in laten wonen. In zijn vorige woning, die hij in 1900 bewoonde, woonde zijn broer Ferd en zus Gertrude ook al in. In 1915 woonde zijn schoonmoeder Margaretha Korst (geboren in 1845) bij hem in waar zij in 1926 stierf.

In 1946 had de eerste verdieping van het winkelpand brandschade opgelopen. De krant sprak van een hevige uitslaande brand. Edmond vroeg een vergunning aan om dit te herstellen. Het was de tweede brand. De eerste was in mei 1898 toen een bliksem het achterste gedeelte van het pand trof. Door hulp van de buren werd het vuur in zijn ontstaan gesmoord.
Zijn vader, Jan Anton Willem, had al een huis aan de Emmastraat van de familie Van Oppen gekocht. Dit huis was voorheen een boerderij. Dit huis, Emmastraat 3, is gesloopt.

 

Edmond had ook een hond, een fox terrier die diverse malen ontloopen was. Behalve zijn schildersbedrijf en kunsthandel, hield hij van de duivensport en was net als zijn broer Ferd sterk in het verenigingsleven. Hij had ook een stukje grond rechts naast de Bovenste Crutzerveld.

 

De zaak van Edmond was eerst op Emmastraat 10, wat later kwam nummer 8 en 9 erbij. In 1951 verdween nummer 8. Dat werd café bar Sans Soucis van dhr. Jaspers. In 1983 zat dhr. J. Vandeweyer in het pand met zijn café. Tegenwoordig zit de kunsthandel in de Pancratiusstraat 46 in Heerlen, voorheen Emmastraat 10.

Schildersbedrijf

Het Schildersbedrijf ging van Paul over op Harry. Op de vergunningen die Paul en Harry kregen staat dat het bedrijf handelde onder de naam Schildersbedrijf firma Edmond van Wersch & Zonen. Dit schildersbedrijf verdween uit de Emmastraat en wordt nog steeds onder de naam Schildersbedrijf Van Wersch door Harry’s zoon Paul voortgezet. De Kunsthandel werd door Edmonds zoon Alphonse overgenomen. Na de vroege dood van Alphonse in 1952, hij was pas 45 jaar, zette zijn vrouw Berthe Theunissen de zaak voort met vier werknemers. Zij verbouwde de zaak naar de eisen van de zestiger jaren en na verloop van tijd nam hun zoon Alphonse de zaak over.

Het gezin

edmond Van WerschHet gezin Van Wersch-Korst bestond uit acht kinderen waarvan twee kinderen voor hun eerste verjaardag overleden waren. In 1900 woonden zij in Heerlen in de wijk A 50 (Emmastraat 8). Zijn broer Ferdinand woonde toen bij hem. Die was ook huisschilder. In 1905 woonde hun zus Gertrude daar in huis. Zij verhuisde in 1906 naar Venlo. Verder nog een nicht Augusta Dethier (*1886 -+Keulen 1964) in 1903 die dat jaar naar Keulen verhuisde.


Zij hadden diverse hulpen in huis. Die werden “meid” in het bevolkingsregister door de ambtenaar genoemd. In 1910 was dat Maria Gertrud Gulpers (*1894) en Anna Maria Janssen (*1895). In 1911 was het Maria Josepha Gulpers (*1896), in 1914: Maria Agnes Zilvertand (*1900) en in 1915 Maria Agnes Balter (*1897). Zij bleef drie jaar bij de familie werken. In 1915 kwam zijn schoonmoeder Margaretha Korst-Fink (*1845) vanuit Kerkrade inwonen die weduwe was geworden. Zij stierf in 1926.

 

Edmond van Wersch overleed na een lang gedragen ziekte op 3 april 1944, 76 jaar oud. Zijn zus Gertrude schreef op 16 juni 1944 een brief aan haar nicht Cara van Wersch waarin zij onder meer over het overlijden van Edmond schreef. Klik hier.

.

Ondernemer, meester schilder

Op 17 september 1907 verschenen voor notaris Wijnands in Heerlen, Edmond van Wersch (schilder), Hubert Dionis Lodewijk Marie Hennen (koopman), Jan Joseph Hubert Emonds (winkelier), Peter Schunck (winkelier), Henri Eijck (horloger), Jan Willem Savelbergh (drogist), Henri van Ormelingen (bakker), Jacob Schmitz (slotsmid), Peter Joseph Hubert Bour (slager), Alphons Florens Eijssen (electricien en zijn zwager), Hubert Creuwen (slager), Joseph Severens (slager), Hubert Joseph Savelberg (koopman), Frans Funken (coiffeur), Franciscus Jacobus Antonius Siebelink (winkelier) en Winandus Logister (koopman), allemaal uit Heerlen. Zij hadden zich verenigd om tot oprichting te komen van de Heerlensche Glasverzekering Maatschappij N.V. tegen schade ontstaan door het breken van spiegel en andere kostbare ruiten tegen eene jaarlijksche vooruit te betalen premie. Het was de bedoeling om dit voor 25 jaar te regelen. De inleg was ƒ 1000,- (ca € 450). Het bestuur bestond uit zeven leden. Peter Schunck was bijvoorbeeld secretaris. In 1920 ging deze Maatschappij, tezamen met vier andere Glasverzekeringsmaatschappijen in het land over tot de De Vereenigde Glasverzekering Maatschappijen in Den Haag.

Edmond van wersch

 

Edmond kwam uit een schildersfamilie. Al in 1905, hij was 38 jaar, zette hij een advertentie in de Maas en Roerbode waarin hij om huischildersknechts vroeg. Op de Nationale Vaktentoonstelling in Rotterdam kreeg hij in 1911 een zilveren medaille voor zijn marmerwerk. Er waren zeventig deelnemers.

 

Jaren later zou zijn zoon Alphonse dezelfde marmer-techniek toepassen op de zuilen en lambrisering (gelige kleur) in een klooster in Heerlen. Tegenwoordig is dat Huize De Berg.

In 1914 had hij het bijzonder druk. Zelfs zo druk dat hij bekwame schilders vroeg via diverse advertenties, zelfs in de Middelburgsche Courant. Hij bood 20 tot 25 cts per uur.

 

Zoals hierboven staat was Edmond een broer van Ferdinand. Ferd van Wersch had, net als Edmond, ook in Heerlen een groot schildersbedrijf. Dus kon het voorkomen dat beide broers in augustus 1924 meedongen in een aanbesteding voor het schilderen van een gemeente eigendom. Ferd schreef in voor ƒ 367,40 (ongeveer € 167, -) en zijn broer voor ƒ 320 (ongeveer € 140). De laagste inschrijving was van H. Kreemers uit Eijs voor ƒ 249,- (ongeveer  € 113).

 

Edmond kreeg veel opdrachten om de grotere gebouwen in Heerlen te schilderen. Zo had het schildersbedrijf in 1925 de opdracht binnengehaald om de nieuwe Heerlense HBS en Handelsdagschool voor Meisjes St.Clara aan de Gasthuisstraat te schilderen. Uiteraard ook de nodige Heerlense winkels. In dat jaar adverteerde hij met behangselpapier, verfwaren, vernissen en uitvoering schilderwerken. Hij had telefoonnummer 234. In 1936 schilderde zijn bedrijf het klooster Flos Carmeli aan de Putgraaf van de zusters Karmelitessen waarvan A.J. Bartels de architect was.

De Woningvereniging De Volkswoning had in 1928 het project in Versiliënbosch af. Daar hadden ze honderd woningen gebouwd. En die moesten geschilderd worden. Edmond schreef in voor ƒ 3.100 maar won niet. De laagste inschrijving was voor ƒ 2.690 door dhr. Leuven uit Heerlen. In 1931 schilderde Edmond wel de Albert Heijn in de Saroleastraat 22.

 

Edmond zat samen met zijn broer Ferd in de schilderspatroonbond St. Lucas. Ferd was de voorzitter. Edmond werd in juni 1939 benoemd in de commissie tot controle van het naleven van het bindend verklaard contract. Binnen deze commissie stelde Edmond voor dat de leden uitsluitend gezellen konden aannemen die lid van de bond waren. Dit voorstel werd aangenomen.


Het schildersbedrijf had ook nevenactiviteiten. Zo maakte hij goede en stijlvolle decors voor het toneelstuk De Kat en de Kanarie in 1946.

 

Ook na zijn dood ging het schildersbedrijf door. Eerst naar zoon Paul die helaas op de jonge leeftijd van 56 jaar in 1965 overleed.  In 1953 bleef de slogan Edmond van Wersch en Zonen gehanteerd in de advertenties. Onder andere schilderde het bedrijf de Melkfabriek de Mijnstreek (1951) en na de renovatie het Grand Hotel.
In 1965 plaatste diens zoon Harry, een kleinzoon van Edmond,  een vacature in de krant voor schilders. Als adres schreef hij Emmastraat 10a. Het telefoonnummer was 3634. Enkele jaren later had hij een grote klus binnengehaald waarvoor hij een vacature zette voor tien vakbekwame schilders. In 1983 was het schildersbedrijf inmiddels gehuisvest op Kissel 5, in Heerlen. Anno 2016 is het schildersbedrijf in handen van Paul van Wersch die zijn bedrijf in Voerendaal heeft. Paul is de achterkleinzoon van Edmond. Zelfs in 1991 werd er geadverteerd met Edmond van Wersch en Zonen. Zo sterk was dit merk.

Duiven

Een van Edmonds hobby’s was de duivensport. Hij begon er al vroeg mee. Zo won hij in november 1922 de tweede prijs voor zijn jonge doffers en de eerste prijs voor zijn oudere doffers. In december 1923 was er een nationale pluimveetentoonstelling georganiseerd door de Heerlensche Pluimvee Vereeniging Limburgia in zaal Limburgia in Heerlen. In de jury zaten dhr. Muys uit Amersfoort en…. heel opvallend… Xavier van Wersch uit Terwinselen en Edmond van Wersch uit Heerlen. Opvallend omdat Xavier zeer bekend was in de wereld van konijnen en pluimvee. Zij waren geen familie van elkaar. Wat zullen Edmond en Xavier allemaal besproken hebben?

 

September 1927 was bijzonder goed voor hem omdat zijn duiven als winnaars terugkwamen uit Compiegne. Hij won de 2e, 5e, 14e 15e en 19e prijs. In juli 1929 deed hij mee met een wedvlucht vanaf het Franse St. Vincent en wat later vanuit Limoges. Edmond kreeg toen de 9e en de 1e prijs. De jaren erna zou hij nog vele prijzen winnen. In 1930 won hij de 5e prijs bij een duivententoonstelling met zijn jarige doffers, hij won de 4e prijs met jonge doffers en de 1e prijs met jonge chec duiven.

 

Er werden diverse duivenshows gehouden waaraan hij deelnam. Januari 1933 zou de Internationale Duivenshow gehouden worden. Edmond nam al in oktober van dat voorgaande jaar zitting in de  voorbereidingscommissie.
De penningmeester van de Heerlense duivenvereniging De Duif was in 1935 precies 35 jaar lid en 25 jaar penningmeester.  Deze Charel Hoeppermans moest daarom geëerd worden. Er werd een speciaal comité opgericht die dit Charel jubileum moest vormgeven. Er kwam een hoogmis, de schutterij St. Sebastianus kwam, er was een receptie en diverse Limburgse duivenverenigingen waren aanwezig. Feitelijk was het een dubbelfeest want de Duivenbond bestond 75 jaar

charles houppermans
Middenin zit Charles Houppermans, Links achter hem staat Edmond van Wersch.

Edmond dankte als voorzitter van de Regelingscommissie alle aanwezigen.

 

Natuurlijk raakte hij wel eens een duif kwijt, dus plaatste hij een zoekertje in de krant. In 1935 werd er een Heerlensche Postduivenshow Kampioendag georganiseerd. Edmond was voorzitter van de Regelingscommissie.

In zijn huis had hij een speciaal plekje voor zijn duiven. In dat jaar deed hij met twaalf duiven mee aan de clubtentoonstelling van P.D. V. De Duif uit Heerlen.

In mei 1936 vlogen zijn duiven mee in een wedvlucht vanaf Jemeppe, 105 km van Maastricht. Een van zijn duiven ontving de 3e prijs. Een maand later vlogen zij vanaf Noyon (235 km) en Orleans (444 km). Op duivenshows kreeg hij ook prijzen voor zijn duiven. In januari  1937 ontving hij de 6e prijs voor zijn jonge doffers en de 7e prijs voor zijn jonge duiven. Aangezien hij toch in zijn winkel kunst verkocht, en hij een liefhebber was van de duivensport, combineerde hij beide zaken en verkocht in 1928 ook  een groote keuze in duiven diploma’s. December 1939 was er weer een lokale tentoonstelling waarop Edmond zijn duiven liet zien.

Kunsthandel

etiket edmond
etiket alfons

Al vroeg begon hij contacten te leggen met kunstenaars. In 1920 adverteerde hij magazijn van behangselpapier en verfwaren. Maar op de eerste verdieping had hij lijsten, kruisbeelden, spiegels en schilderijen. Hij zat toen aan de Emmastraat 8.  

 

In  april 1925 had  Edmond aan de Emmastraat 9 een Kunsthal, voorheen Maison Chic,  geopend. Deze modezaak van de heer Stibbe, was naar de Saroleastraat 6 verhuisd. 

De handel in schilderijen had zijn warme belangstelling. In zijn winkel hield hij vaak exposities. Op een van die exposities waren uiteraard schilderijen van Thoolen te zien, maar ook van Toorop. In maart 1931 had hij in zijn kunsthal een groote tentoonstelling van Schilderstukken. Er hingen er meer dan 200 stuks. Die hal had hij enkele jaren, waarna hij voortaan exposities in zijn winkel hield.

 

Bij het huwelijk van de toekomstige koningin Juliana met prins Bernard werden er in Heerlen prijzen uitgereikt voor de mooiste feestelijke etalages. Edmond kreeg een eervolle vermelding. 

 

Heerlen had na de 1e Wereldoorlog diverse jaren de HEMAT, een middenstandsbeurs. In augustus 1921 exposeerde hij daar kunst. Ook in zijn etalage exposeerde hij. In januari 1923 hield hij een expositie van Jean Thoolen die bekend was om zijn vele religieuze schilderingen in verschillende kerken. Hij exposeerde in de winkel van Edmond speciaal met het portret van monseigneur Arnold Verstraelen, bisschop van de kleine Soendra eilanden, (Nederlands Indië). Arnold Verstraelen was een neef van Edmond. Enkele jaren daarvoor had Jean Thoolen al een portret van Edmond geschilderd. Dit portret is nog steeds in familiebezit.

Na het overlijden van Edmond in 1944 werd de schilderijenzaak annex schildersbedrijf voortgezet door diens weduwe Maria Aletta Bernardina Korst. In de zaak werkten toen hun zonen Alphons en Paul. Nog voor het overlijden van Maria in 1949 werd de zaak opgesplitst. Alphons kreeg de schilderijenzaak die hij tot een kunsthandel uitbouwde.

 

Na het overlijden van Alphons in 1952 werd de kunsthandel voortgezet door diens weduwe Berthe Theunissen. Geleidelijk aan is de kunsthandel overgenomen door hun zoon Alphonse. Die verbouwde  in 1965 de winkel totaal. De kunsthandel is nog steeds gevestigd aan de Emmastraat 10, die tegenwoordig de Pancratiusstraat heet.

Comités

Als rechtgeaard middenstander zat hij in allerlei comités en (mede) organiseerde hij van alles. Soms samen met zijn broer Ferd en Willem, maar meestal met anderen. 

1899

Stadsschutterij Sint Sebastianus
In 1899 was hij lid van de regelingscommissie van de Stadsschutterij Sint Sebastianus. Zijn vader Willem van Wersch en zijn oom Leo waren al jaren daarvoor lid van Sint Sebastianus. Edmond en zijn broer Ferd waren ook actief in Sint Sebastianus, niet als schutters, maar in het bestuur.

1901

Gymnastiekvereeniging Coriovallum
In 1901 was Edmond, als opvolger van de heer Vrösch, directeur van de Turnvereeniging Coriovallum. Edmond was toen 25 jaar en deed zelf ook mee aan gymnastiekwedstrijden. Tot drie keer toe was deze vereniging opgericht. De eerste keer was dat eind 1800, de tweede keer in 1914 en de laatste keer in 1957. 


De Limburger Koerier schreef in 1901: Een woord van lof mag voorzeker hier niet onthouden worden aan den heer Edmond van Wersch aan wiens taktvolle leiding en onvermoeiden ijver de vereeniging hare bekroningen te Aken, te Simpelveld en te Valkenburg, grootendeels te danken heeft. Moge ook deze overwinning weer een spoorslag zijn, om den ingeslagen weg van roem en eer te blijven bewandelen.

 

Onder zijn leiding behaalde Coriovallum in 1902 de eerste prijs bij het bouwen van piramides waarbij een aantal mensen op elkaars schouders staat. Enkele maanden later behaalde Coriovallum weer de eerste prijs, nu in Mariadorf. Ze wonnen drie eerste prijzen en een eervolle vermelding. Edmond was niet aanwezig en liet zich door zijn broer Willem vervangen. Willem was toen horlogemaker in Heerlen.

 

1904

Als een goed katholiek was hij lid van de Commissie van Orde en Versiering van de zesde Katholiekendag in mei 1904 in Heerlen.

1907

De Hanze
Als actieve middenstander was hij ook lid van de Vereeniging van handeldrijvende middenstand. Ook wel De Hanze genoemd. Edmond was commissaris van toezicht. In 1907 maakte hij tijdens de vergadering de opmerking dat er voor de middenstand een glasverzekering diende te komen. Ook streed hij voor zondagsrust. Die was er namelijk nog niet. Winkels waren continu open.

De glasverzekering werd op 17 september 1907 voor de notaris opgericht. Aanwezig waren:
Hubert Joseph Edmond van Wersch, schilder
Hubert Dionis Lodewijk Marie Hennen, koopman,
Jan Josef Hubert Emonds, winkelier
Peter Schunck, winkelier (hij werd secretaris)
Henri Eijck, horloger
Jan Willem Savelbergh, drogist
Henri van Ormelingen, bakker
Jacob Schmitz, slotsmid
Peter Joseph Hubert Bour, slager
Alfons Florens Eijssen, elektricien
Hubert Creuwen, slager
Joseph Severens, slager
Hubert Joseph Savelberg, koopman
Frans Funcken, coiffeur
Franciscus Jacobus Antonius Siebelink, winkelier
Winandus Logister, koopman.

Zij verenigden zich om op te richten de Naamloze Vennootschap met de naam Heerlense Glasverzekering Maatschappij met als doel de verzekering tegen schade ontstaan door het breken van spiegel en andere kostbare ruiten, tegen een jaarlijkse te vooruit te betalen premie.
Het ging niet goed met de verzekeringmaatschappij. In 1913 schreef de naamlooze vennootschap: Heerlensche Glasverzekering Maatschappij, gevestigd te Heerlen, goedgekeurd bij Koninklijk besluit van 6 September 1907 n°. 32, kondigt hiermede aan, ter voldoening aan art. 47 Wetboek van Koophandel, dat haar maatschappelijk kapitaal van een duizend gulden een verlies van 50 pct. heeft ondergaan.
Heerlen, 26 Juni 1913. De Voorzitter,
H. Hennen.
De Secretaris-Penningmeester,
J. Emonds.
In 1920 werden zij overgenomen door de Vereeniging Glasverzekering Maatschappijen, Den Haag.

1908

Sint Caecilia
De fanfare Sint Caecilia bestond in 1908 alweer 75 jaar. Reden voor een feest en Edmond zat in de regelingscommissie om dit mogelijk te maken. Als cadeau kreeg de fanfare het predicaat Koninklijke. Het feest was op zondag 21 en maandag 22 juni 1908. Tien jaar later was Edmond nog steeds bestuurslid van de Koninklijke Fanfare Sint Caecilia. Klik hier.

 

De Koninklijke Fanfare St. Caecilia uit Heerlen was blij met Edmond waarover bij het honderdjarig bestaan in juli 1933 werd gezegd: hij was de ziel en organisator van de te houden concerten, uitvoeringen enz, enz. Speciaal verdienstelijk maakte hij zich met het organiseeren van opera- en operette- avonden waaraan zoo meenig Heerlernaar in het voormalige Royal–zaaltje met tevredenheid terug denkt. Voorheen heette de harmonie de Koninklijke Fanfare St Caecilia. Maar omdat er vier klarinettisten bij zaten, werd de fanfare een harmonie. Iedere keer als er weer een uitvoering was, kon men de kaartjes bij Edmond in de winkel kopen. Al in 1922 adverteerde hij al daarmee. Een kaartje kostte 10 cent (ca € 4,5 cent). In 1938 sprak hij namens de harmonie bij de begrafenis van de dhr. Scheepers, oud secretaris van de Harmonie. Kijk ook bij 1933 hieronder.

1921

1910

In 1910 werd in verband met de geplande stichting van het R.K. Patronaat aan de Nobelstraat in Heerlen een Fancy Fair gehouden waarbij een aantal Heerlenaren zich als zigeuner verkleedde. Op de foto die toen gemaakt werd staan enkele leden van de Heerlense familie Van Wersch. Het was trouwens meer een vrouwengebeuren. Op de foto staan slechts vier mannen en 30 vrouwen. Helemaal links op de linkerfoto staat mevrouw Frencken die in de Emmastraat woonde. Naast haar staat Edmond van Wersch. Helemaal rechts zit Florent Eijssen, zwager van Edmond. Florent was getrouwd met Jeanette van Wersch die links achter haar man staat. Hun dochter Mariette zit naast haar vader op haar knieën. Zij heeft een tamboerijn in haar hand. De familie Eijssen woonde aan de Oranje Nassaustraat waar zij een elektrozaak had

.
Het vijfde zittende meisje op de voorgrond, de kleinste, is een nicht van Edmond en Jeanette. Het is Mientje van Wersch, dochter van August die hun zaak aan de Bongerd hadden. De linkerfoto werd gemaakt door Joh. Cohnen. Zijn dochter staat ook op de foto. Mocht u een beter foto hebben, stuur mij dan een mailtje. 

fancy fair Heerlen
fancy fair Heerlen

1912

In 1912 woonde in Heerlen, in de Emmastraat, Willem Boer /Bour. Hij was weduwnaar van Elisabeth Kamps. In het verleden was hij schrijnwerker geweest. Nu was hij zonder inkomen. En 75 jaar oud. In 1884 had hij nog een huis met tuintje in de Emmastraat gekocht, toen nog Dorpstraat geheten. Om het te betalen had hij geld van bierbrouwer Vorage geleend en was hem in 1912 nog maar ƒ 160 schuldig. Helaas overleed twee jaar later, in 1886, zijn vrouw Anna Elisabeth Camps.
Blijkbaar had hij er zich financieel op verkeken want al in september 1897 verkocht de weduwnaar zijn inboedel en gereedschappen. Toch was dit niet het einde van zijn ellende. Toen Vorage overleden was, erfde zijn zoon Willem Vorage, pastoor in Vijlen onder andere de vordering op die ƒ 160 waarover inmiddels al de helft afbetaald was. De pastoor had nog een vordering van ƒ 65 op Willem Bour, die hij niet kon betalen. Ook kon een van zijn zes kinderen hem niet helpen. Vorage eiste toen, conform het contract, dat hij zijn huis en tuin per opbod moest verkopen. En zo geschiedde.
Het huis en tuin werd in 1912 per opbod verkocht. Edmond van Wersch kocht het voor ƒ 1.575.
De pastoor toonde geen clementie.

1913

De erfgenamen van de familie Meens-Ruijters verkochten openbaar aan de Emmastraat Huis en erf gelegen aan de Emmastraat en een deel van het stuk achter het huis waarvan zij meenden eigenaar te zijn. Dat was een deel van de mestplaats.
Het huis en perceel werden per opbod verkocht aan Edmond Van Wersch voor ƒ 5.100.
Een van die erfgenamen was winkelier Winand Logister, gehuwd met Josephina Meens. Winand Logister had aan het Kerkplein een winkel van paraplu’s. Hij kende Edmond van Wersch omdat beiden van diverse verenigingen gelijktijdig lid waren zoals de Heerlensche Glasverzekering.
Edmond gebruikte dit stuk land om zijn huis in 1924 uit te breiden.

1918

Eerste Wereldoorlog
palme d'orIn Heerlen en omgeving zaten vele Belgische vluchtelingen. Het ontbrak deze mensen aan alles. In december 1918 organiseerden Edmond samen met zijn broer Ferd en enkele anderen een Groote uitdeeling van kleeding. Zowel Edmond als Ferd kregen voor al hun acties naar de Belgische vluchtelingen toe, van de Belgische koning Albert in 1927 de onderscheiding Les Palmes en Or de l’Ordre de la Couronne (= Belgische Kroonorde).

 

1920-1924

Heilig Hartbeeld van Heerlen

Er was een mening in de stad Heerlen dat ook zij eindelijk eens een keer een Heilig Hartbeeld moest hebben. Met name in de eerste helft van de 20e eeuw werden in Limburg beelden opgericht in het kader van de Heilig Hartverering. In 1918 werd er een comité gevormd om tot oprichting van zo’n beeld te komen. Een van de leden was Ferd van Wersch, de broer van Edmond. Dit initiatief bloedde dood.


In 1920 werd daarom in Heerlen opnieuw met een Comité tot oprichting van een H. Hartbeeld gestart. De beeldhouwer Toon Dupuis (1877-1937) kreeg toen de opdracht een Heilig Hartbeeld te maken.  Er kwam een circulaire en er was in Ons Volkshuis een tentoonstelling van verschillende ontwerpen. Het Volkshuis was aan het eind van de Emmastraat, dus niet ver van Edmonds winkel. Ons Volkshuis was voorheen Hotel de Kroon. In 1943 viel een bom op het Volkshuis en werd pas in 1955 gesloopt.

 

heilig-hartbeeld

Om het beeld daadwerkelijk te laten gieten moest er geld ingezameld worden. Het Comité wees Edmond aan als hun penningmeester. Als goed penningmeester maakte hij steeds bekend hoeveel geld er in een week was binnengekomen. De bedragen varieerden van ƒ 0,50 cent tot soms ƒ300,- (€0,20 tot € 130,-). Meestal was het een gulden, 2,50 of vijf gulden.

 

Soms werd een reden opgegeven waarom mensen geld doneerden. Voor zegen in het huisgezin of Uit dankbaarheid voor een verkregen gunst of Voor eene goede genezing. In juli 1920 was er al ƒ 2126,93 binnen. In december 1921 was er ƒ 2534,06 opgehaald (ca € 1151). Geld kwam dus mondjesmaat binnen. Er was natuurlijk ook crisistijd. Er kwamen in augustus 1923 ansichtkaarten van het te plaatsen H. Hartbeeld.  Het comité zocht  jonge dames welke deze kaarten ten bate van het beoogde doel wenschen te verkoopen. Zij moesten zich bij Edmond melden. Ook werden er in de kerken collectes gehouden. In oktober 1924 werd in de Paterskerk ƒ 20 opgehaald en in de Molenbergkerk ƒ 81,50.

 

Enkele dagen voor de onthulling in oktober 1924 kwam er nog steeds geld binnen. Het bronzen beeld kwam terecht op het Tempsplein en werd door deken Nicolaye  ingewijd. Zij die wenschen deel te nemen aan deze huldebetoooging konden zich opgeven bij Edmond van Wersch.

 

In 1999 werd het beeld en de sokkel erkend als rijksmonument, onder meer vanwege de ensemblewaarde wegens zijn centrale situering op het Tempsplein, een plein dat van bijzonder belang is voor het aanzien van dit deel van Heerlen. Het object is tenslotte van algemeen belang wegens de kunsthistorische zeldzaamheid als voorbeeld van een beeldhouwwerk uit het 1e kwart van de XX eeuw, opgesteld in de openbare ruimte.

1922

In 1922 was hij lid van het bestuur van de Heerlense muziekschool (Hij zou later die school schilderen) en lid der Gemeentelijke Muziekcommissie. In augustus van dat jaar werd zoals altijd de verjaardag van de koningin gevierd. Edmond zat jarenlang in het bestuur van dit eere comité dat ieder jaar op deze dag van alles organiseerde.

 

1923

Ter gelegenheid van het 25-jarig regeringsjubileum van hare majesteit koningin Wilhelmina in 1923 werden in Heerlen op 8 t/m 10 september van dat jaar feestelijkheden georganiseerd. Hiertoe werden diverse comités gevormd. Het Oranje-Comité begon met haar werkzaamheden. De samenstelling was: voorzitter: Ir. A.E. Dinger, secretaris-penningmeester: J.M.H. Stollman en als leden dhrn. C. Hennen, J.J. Spijkers en E. van Wersch.

1924

Toen in juni 1924 pastoor-deken Brewers overleed werd het stoffelijk overschot in een stoet opgehaald. Aan de katholieke verenigingen werd gevraagd om in de stoet mee te lopen. Zij konden zich melden bij Edmond.

 

1925

In 1925 was hij lid van het Comité van Actie van de Stormramp. In 1925 was een cycloon over Nederland gegaan. …een hevige cycloon richtte groote verwoestingen aan in de Noord-Brabantsche Gemeenten Zeeland en Escharen en het Geldersche Borculo. Vooral voor Borculo werd er een Nationaal Stormramp-Comité opgericht dat zich inzette om geld te in te zamelen.

 

De Limburger Koerier van 22 augustus 1925 schreef: Het plaatselijke Comité van actie voor hulpverleening aan de geteisterde streken verzoekt ons mede te deelen dat het in het voornemen ligt om op Zaterdag 29 augustus een buscollectie te organiseeren te Heerlen (kom). Getracht wordt de medewerking te verkrijgen van verschillende muziekvereenigingen die de collectanten en collectrices met muziek zullen vergezellen.

1926

franciscus optocht heerlenDe Grote Historische Optocht S. Franciscus Jubilé werd in 1926 gehouden. Edmond zat in twee comités: De regelingscommissie en in het subcomité voor de financiën. In het programmaboekje adverteerde hij met meester schilder, stukadoor en kunsthandel, Emmastraat 8

1928

leo van wersch
Zijn vader versierde zijn huis. Boven de tent staat eere priester

Op 18 maart 1928 werd zijn oudste zoon Leo door bisschop Schrijnen in Weert tot priester gewijd. Leo was nog steeds frater (een priesterstudent die lid was van een religieuze orde).
De wijdingen waren steeds in maart omdat het die dag zondag Laetare is. (Laetere is Latijn voor Verheugt u). Het is de vierde zondag in de vastentijd tot pasen. Die vasten periode duurt veertig dagen. Zondag Laetare is precies op de helft van deze periode, deze dag wordt ook wel halfvasten genoemd. Een feestdag dus, omdat pasen er aan staat te komen. De foto links laat wel zien wat zijn ouders onder meer deden voor hun priesterzoon. Vader liet voor deze gelegenheid hun huis opknappen en een groot stuk aanbouwen. Het hele huis was versierd met baldakijnen en bloemen en in processie trok de nieuwe priester begeleid door de harmonie door het centrum

1929

In juli 1929 werd er in het Hollandia Theater aan de Saroleastraat de film Een Historische Missie optocht van Roermond  uit 1926 vertoond. Diverse notabelen van de stad voelden zich geroepen om de maand er na ook een missieoptocht in Heerlen te organiseren. Er werd weer een comité opgericht om een Historisch allegorische optocht te realiseren der Katholieke Missie door de eeuwen heen en vervolgens van de liefde en den ijver der Katholieke Mijnstreek voor de Missies. In het bestuur zaten pastoor Windhausen van de Molenberg, N. H. Keerssemeeckers, leraar Duits en directeur van het jongenskoor Cor Jesu, J. Pastoor en Edmond van Wersch. Het werd een grandioze optocht waar zelfs mensen uit Duitsland met bussen naar toe kwamen. De kranten schreven: ongeëvenaard en buitengewoon geslaagd.

1930

Het Comité ten bate van het Helden der Zee-fonds Dorus Rijckers werd opgericht om de levensavond te helpen verlichten van oude redders der drenkelingen. Edmond en de anderen in het comité organiseerden verschillende jaren tussen 1930 en 1939 collectes.

1931

In december 1931 zat hij als duivenliefhebber, in het Comité ten bate der armen. Zij organiseerde een duivenshow. De opbrengst ging naar de armen van Heerlen

1932

Edmond was een katholiek in hart en ziel, zoals de meesten in die tijd. Hij nam vaak het voortouw om iets op dit gebied te organiseren. In  maart 1932 was de bisschop van Roermond, monseigneur Schrijnen, overleden. Er werd een nieuwe bisschop aangesteld en die kwam op 8 mei 1932 kennismaken in Heerlen.

 

Het Limburgsch Dagblad schreef:
Mgr. Dr. G. Lemmens, Bisschop van Roermond op Zondag 8 Mei naar Heerlen. Op Zondag 8 Mei a.s. komt de Bisschop van Roermond, Z. H. Excellentie Mgr. Dr. G. Lemmens naar Heerlen. Het ligt in de bedoeling Z. H. Excellentie plechtig te ontvangen en daarvoor een optocht samen te stellen. De leden van de Processie-Commissie zyn belast met de organisatie van dezen optocht, waaraan alle Katholieke vereenigingen kunnen deelnemen. Het spreekt vanzelf, dat Herlen zijn Bisschop een waardige ontvangst zal bereiden en dat een groot aantal vereenigingen en dgl. aan den optocht zullen deelnemen. In aanmerking komende vereenigingen kunnen zich aanmelden bij den heer Edmond van Gewenscht.

bisschop lemmensNu is het schrijven van onze achternaam voor velen best moeilijk. En er zijn al heel wat varianten gepasseerd, deze variant was nog onbekend. Bedoeld wordt: Edmond van Wersch.

 

Bij de feestelijke entree van de bisschop zaten de mensen in rijen te wachten. Op de eerste rij, en tweede van rechts, met de witte hoed, is Edmond van Wersch. Die dag stak mgr. Lemmens de eerste spade in de grond voor het retraitehuis in Heerlen.

De dag daarna schreef de krant een uitgebreid bericht over de feestelijke manier waarop hij binnengehaald was. Zelfs ’s-avonds werden er nog serenades aan hem gebracht.

 

1932
Dit jaar was voor Edmond zelf opeens anders. Nu was hij niet de organisator maar het onderwerp. Hij kreeg namelijk in november 1932 de pauselijke orde Pro Ecclesia  et Pontifici voor al zijn vele verdiensten in verband met het organiseeren van en het behulpzaam zijn bij godsdienstige en kerkelijke feesten.

 

1933

Het jaar 1933 stond in het teken van het organiseren van een snelle luchtpostverbinding Nederland / Nederlands-Indië. Op 17 december 1933 vertrok de kerstpost voor Indië met de oudere, trage Fokker F.XVIII “Pelikaan” (PH-AIP). Niettemin slaagden gezagvoerder Iwan Smirnoff, tweede piloot Piet Soer, werktuigkundige Jef Grosveld en radiotelegrafist Carl van Beukering er in de vlucht volgens het geplande tijdschema te volbrengen. In recordtijd van vier dagen, vier uur en vijfendertig minuten bereikte het toestel Batavia. Heel Nederland leefde mee met de terugvlucht, die via radio en kranten in detail werd gevolgd.

 

pelikaan comitéOndanks de dichte mist landde de “Pelikaan” op 30 december behouden op Schiphol – tot trots van de natie, die onmiddellijk een Pelikaan-Comité in het leven riep, niet om de bemanning te huldigen, maar om de nationale luchtvaartbelangen te dienen. (bron: www.luchtvaartfonds.nl).


De mensen in het land waren zo enthousiast dat er landelijk een Nationale Pelikaan Comité werd opgericht waarin vele nationale notabelen inzaten. Het comité had het doel de ontwikkeling in de luchtvaart verder te ontwikkelen. Plaatselijk ontstonden ook Pelikaan Comités, waaronder in februari 1934 in Heerlen. Het comité waarvan Edmond deel uit maakte,  haalde ƒ 250,- op. In maart 1934 schreef de krant: De pelikaan is nu weggevlogen en bedelt niet langer. Het comité zamelde geld in om het Nederlandsche luchtvaartwezen de middelen te verstrekken die het behoeven zal voor de instandhouding van zijn hoogen naam in de Aviatiek (…) zoowel wetenschappelijk als practisch vooruit te helpen. 

 

Ook in 1933 was hij mede-organisator van een avondconcert voor de Limburgse Blinden in het Aambosch. Een groot aantal zang/muziek verenigingen uit de Mijnstreek deed mee. Zoveel zelfs dat er meer uitvoerenden dan publiek was.

In 1933 werden landelijke de Onafhankelijkheidsfeest gevierd. Het was immers 100 jaar geleden dat België zich afgescheiden had.. Dit eeuwfeest werd spectaculair gevierd. Ook Sint Caecilia had jubilarissen: Het Limburgsch Dagblad van 29 juli 1933 besteedde er een feestnummer aan.

limburgsch dagblad 1933

De mannen van Sint Caecilia: A. Scheepers (25 jaar lid), Ed van Wersch (groot ijveraar voor de bloei), Vict. Roosen (oprichter-president), Herman Cloot en Leop. Lemmens (oud-president)

1934

mannenkoor PancratriusToen het Heerlense koor Sint Pancratius in juni 1934 in Genève alle vier de eerste prijzen gewonnen had, werd het koor feestelijk ingehaald in Heerlen. De krant schreef dat er duizenden mensen op de been waren en dat het in de Saroleastraat tien rijen dik stond.  Edmond sprak als voorzitter van de Regelingscommissie het koor toe. Het koor bestond toen uit 100 mannen. De Limburger Koerier schreef Edm van Wersch, de organisator van zoo menig plaatselijk feest.

1935

In mei 1935 overleed oud-burgemeester De Hesselle van Heerlen.  Edmond was voorzitter van het regelingscommissie voor de processies. Verengingen die in de begrafenisstoet wilden meelopen, moesten zich bij hem melden.

 

1936

In 1936 trouwde prinses Juliana met prins Bernhard. Het Nederlands volk bood een Nationaal Huldeblijk aan. Voor Heerlen organiseerde het Oranjecomité dat. Edmond was mede organisator. Het jaar daarvoor was het Oranje Comité opnieuw opgericht door dezelfde mannen als in 1923 waaronder. Dit comité, waarvan de samenstelling zo nu en dan wel zal zijn gewijzigd, heeft de feesten rond de verjaardag van H.M. de Koningin georganiseerd tot en met 1939. In de oorlogsjaren 1940 t/m 1944 heeft het werk van het Oranje-Comité vanzelfsprekend stil gelegen.

Oorlog

In 1941 kreeg Edmond een brief van de Duitse bezetter.

boete-1941

Den Haag, den 10.2.1941
Der Reichskommissar für die bezetzten niederlandischen Gebiete
Den Höhore SS u. Polizieführer
als Generalkommissar
für den Sicherheitswesen
B.d.S. I. B. Nr. 525/41

 

Herrn
van Wersch
Heerlen
Emmasstraat 8

 

(Vertaling vanuit het Duits) Terugkijkend naar de laatste dagen zijn er in toenemende mate veel kabelleidingen van de Duitse Wehrmacht door onbekenden doorgesneden. Daar boven op kwam er ook nog een Duitsvijandige demonstratie door de leerlingen van de Machinebouwvakschool waarbij zich ook een aantal burgers aansloot.
Daarom wordt u, op grond van de verordering 7/41 voor de kosten belast. Binnen 5 dagen na datum van deze brief dient u aan de de Oberkasse der Rechskommissare (Den Haag Plein 23) het bedrag van fl. 2000 (tweeduizend gulden) te betalen of over te maken.

Als u dit vordering niet nakomt wordt u gevangen genomen. De arrestatie zal door de Duitse politie uitgevoerd worden (paragraaf 5 Abz. 4 van het bevel Nr 7/41).

 

Namens
der Befehlahnaber der Sicherheitzpolizei u.d. SD
für die besetzen niederländischen Gebiete
Standartenführer
Oberst der Polizei

 

Aantekeningen:
De brief werd aan Edmond van Wersch gezonden. Hij was een van de notabelen van Heerlen omdat hij een winkel had.

  • Plein 23 in Den Haag was het hoofdkwartier van de Duitse rijkscommissaris, Arthur Seyss Inquart.
  • De Machinebouwschool is de MTS in Heerlen.De opstand van scholieren was de Sinaasappelopstand van 31 januari 1941 (de derde verjaardag van Beatrix) waarbij steun werd betuigd aan het koningshuis. Vierhonderd scholieren deden er aan mee. De opstand werd inderdaad door scholieren begonnen waaronder Jo Funken die begon met wortels uit te delen. Hij overleed later in een strafkamp in Siberië. De leerlingen waren in de klas begonnen. De directeur van de school stuurde de jongens voor twee dagen naar huis. In optocht liepen ze door Heerlen en onderweg zagen ze rood wit blauwe vlaggetjes. Bij het politiebureau aangekomen werd hen ook geen strobreed in de weg gelegd. Op de Markt aangekomen stond daar een koopman met sinaasappelen. De jongens kochten de hele voorraad. Na afloop van de demonstratie werd de MTS twee maanden gesloten, de politiecommissaris Offermans kreeg zijn ontslag en de stad moest ƒ 100.000 betalen. Een twintigtal notabelen ƒ 1000,- tot ƒ 2000

Familie

brand emmastraat heerlenKleindochter Ria Buchwaldt Van Wersch schreef over het huis Emmastraat 8 dat het een doolhof van gangetjes was, aanbouwsels, magazijnen en werkplaatsen. Daarachter de tuin met vijver en kippenhok. Achter de winkel waren twee mooie kamers met meubels en piano. Er werd veel gemusiceerd. Heeroom (= Leo, de oudste zoon van Edmond) en mijn vader(= Alphonse) speelden viool en oma van Wersch speelde piano. Midden door het huis liep een lange donkere gang daarnaast was een gezellige woonkamer en keuken. Daarachter was het Schwart waar vroeger verf werd gemengd, de inlijsterij was boven.

Het nieuwe huis, Emmastraat 10, gebouwd in 1915, was een grote werkplaats, ’t Wirkus, daarboven het magazijn voor het behang, ’t Tapiétus, daarboven de postduiven van mijn grootvader ’t Doefhoes. Het oude huis was niet erg privé. In de winkel werden klanten geholpen, behalve verf en behang werd her heel veel religieuze kunst verkocht, Eindeloos veel kruisbeelden, heiligenbeelden en schilderijen.
Het nieuwe huis was de kunsthandel, daar stond het betere deel van de collectie olieverfschilderijen en lijsten. Na een binnenbrand in 1946 werd het huis weer verbouwd.

In 1986 kwamen de nazaten van Edmond en Maria in Herkenbosch bij elkaar. Daar werd natuurlijk een foto van gemaakt. De enige die niet bij deze familie hoort is Albert van Wersch. Links achter de bierton. Hij is de neef van de familie. Zijn vader was een broer van Edmond. En de man die het boek over de familie Van Wersch schreef.

scannen0009

.

Bouwactiviteiten

In 1913 liet Edmond net als zijn broer Ferd, een huis aan de Schaesbergerweg in Heerlen bouwen. Dit huis staat er nog steeds, nummer 74 en 76, een huis met bovenwoning. Volgens het Kadaster werd dit huis in 1930 gebouwd. Waarschijnlijk wordt verbouwd bedoeld.

Op de tekening werd het huis tussen de Schaesbergerweg en de Veldweg getekend. De Veldweg heet tegenwoordig Limaweg.

schaesbergerweg 74-76, heerlen
Rijckheyt 015NT1-1913988
schaesbergerweg heerlen
Foto: Google

Klik hier voor Edmond van Wersch in de Heerlense Tak.

error: