Jeannette van Wersch (1874-1942) was de jongste dochter van de Heerlense ondernemer Jan Anton Willem van Wersch. Zij verzamelde ansichtkaarten die haar broers en zussen met enige regelmaat stuurden.
Het gezin bestond uit Anna, Angelique, August, Edmond, Gertrude, Frans, Willem, Jeannette, Ferdinand. Vooral Gertrude stuurde veel kaarten omdat zij met de adellijke familie De Geloes door Europa trok. Hieronder is een keuze uit de 165 ansichtenkaarten die zij verzameld had.
Jeannette had alles in albums gedaan en dank zij haar kleinzoon Frans van der Linden die alle handschriften ontcijferd heeft, is het bewaard gebleven.
Jeannette van Wersch had meerdere albums, want de kaarten uit dit album zijn geschreven tussen 1894 en 1910, waarbij de meeste uit 1896-1897 stammen. Jeannette was toen 22/23 jaar. Aan de hand van de adressering valt ook te achterhalen waar zij in die tijd verbleef.
Bijvoorbeeld tussen augustus 1894 en december 1894 verbleef zij als winkeljuffrouw bij de Gebr. Sinn in Aken. (zie rechts de foto). Deze zaak bestaat anno 2009 nog steeds maar nu onder de naam Sinn Leffers, op hetzelfde adres als waar Jeannette werkte. Op 2 juni 1895 vertrok zij naar Rotterdam.
Tussen mei 1896 en september 1896 was zij bij Liebmann & Oehme in Keulen. Tussen oktober 1897 en januari 1898 was zij werkzaam als winkeljuffrouw bij de firma Corsten/Korsten aan de Steenweg in Roermond. In die tijd werd de zaak omschreven als het magazijn van manufacturen van de heer L. Corsten.
In 1899 trouwde zij in Brussel met Florent Eyssen die in België woonde.Zij woonde daar aan de Oude Klerenkoperstraat 32 en werkte in een winkel. Tussen 1901 en 1902 woonden zij in Parijs waar haar man Florent Eyssen bij de firma Christofle werkte.
In 1904 vestigde het gezin zich definitief in Heerlen aan de Oranje Nassaustraat. In Heerlen richtte hij een bedrijf voor elektrische installatie op. Zijn echtgenote voerde een zaak in comestibles. Florent Eyssen heeft een procédé uitgevonden om aardewerk en porselein met metaal te bekleden. Het patent ging verloren. Hij heeft nog gepoogd de uitvinding te exploiteren, maar dat werd een mislukking.
Richterich b. Aachen
Sei nicht böse Behüte dich Gott Vergiss mein nicht ein böses……b…..
Adressering: Herrn Edmund van Wersch Heerlen Holl. Limbourg.
Poststempel 23.7.97
De geadresseerde was toen 30 jaar.
Gruss aus Kevelaer.
In Kevelaer heb ik aan u gedacht, uw broer Willem. Adressering: Fraulein J. Van Wersch Wohlgeboren
Heerlen Holland.
Poststempel 21.8.97.
Willem van Wersch (25 jaar) was een oudere broer van Jeanne (23 jaar). Hij zou anderhalve maand later voor de eerste keer trouwen. Dit huwelijk eindigde drie jaar later doordat zijn vrouw stierf. Zij werd slechts 25 jaar. Willem was in Heerlen marktmeester en horlogier van beroep. Kevelaer was en is een Maria bedevaartsoord in Duitsland.
Gruss aus Köln.
Liebe Jaenne! Bin heute noch hier auf Begräbnis von onkel Schütz und sende Dir beste Grüss, deine dich liebende Edmond (?). adres Schütz Aachenerstrasse nr. 77 Denkst Du auch an 16 November.
Adressering: Fraulein Jeanne van Wersch Firma Corsten Roermond Limb. Holland.
Poststempel 22 oct. 97. Een kaart met raadsels: Wie is onkel Schütz? Deze naam komt niet in de familiestamboom van Van Wersch voor. Dus aangetrouwde familie.
Op de kaart staan de oude vestingswerken van Keulen afgebeeld: Links: Cafe-Restaurant Ulrepforte. Het gebouw dat er voor staat is inmiddels gesloopt.. Midden: Severinthor, rechts: Alte Bottmühle/ Daaronder Bayenthurm en helemaal links is de Hahnenthor met daarnaast de Eigelsteinthor.
Grüss aus Herzogenrath
Lieve Zuster. Ik ben heden te Herzogenrath met het nieuwe spoor, daarom stuur ik u deze kaart daar ik weet dat u deze kaarten verzameld. U uw liefhebbende broer Willem.
Adressering: Fraulein J. Van Wersch p/a Herren Libmann und Oehme Ecke Hohestrasse u Schildergasse Cöln. Poststempel 4.5. 96.
Het nieuwe spoor is de verbinding Heerlen-Aken via Kerkrade. Blijkbaar was Jeannette weer ergens anders op stage. Op de kaart staan twee hotels: Hotel Ritzerfeld (links) en hotel Schaps (rechts). Op de linkerafbeelding staat achteraan een groot gebouw. Dat is Abdij Rolduc in Kerkrade.
Souvenir de Liège.
Lieve Jeanette. Deze kaart stuur ik U dat gij hiervan een verzameling hebt, kijk niet naar ´t schrijven. In haast, moet naar de trein. Willem. Wij zijn bij tante Clara heden.
Adressering: Fraulein J. Van Wersch p/a Herrn Libmann e Oehme Ecke Hohestrasse u Schildergasse Cöln. Poststempel 27.4.96.
Willem was een broer van Jeannette. Tante Clara van Wersch (geboren 1841) was een zus van hun vader en woonde in Luik. Het standbeeld is het beeld van Karel de Grote.
Groete uit Tilburg
Liefste Jeanne!
Een kaartje uit Tilburg. Heb hier de muziekwedstrijden meegemaakt. Erg mooi, ook J. Consten nog gezien maar niet gesproken. Ik was gansch verheugd iemand uit Heerlen te zien. Hartelijke groeten voor U allen, voor U Florent en kinderen van U uw liefh. Mien v. Helven. Tot ziens!! Beste groeten voor Ed- Maria.
Adressering: Madame Eijssen v. Wersch Heerlen Limburg. Poststempel 2 jun 1905.
Deze kaart werd door de broer van Jeannette, Edmond van Wersch die met Maria Korst getrouwd was, verstuurd. In de letters staan foto’s van nog bestaande maar ook gesloopte gebouwen in Tilburg.
Theater Aachen
Kohlscheid, Aachen den 25 aug. 1897.
Meine liebe Angélique, Zu deinem heutigen Geburtstage sende ich dir meine innigsten Gluckwünsche. Grüsse bitte deine liebe Mama, Jeanettchen, Edmond und alle recht herzlich von mir und besonders gegrüsst und geküsst von deine Marie. Bin fast.
Adressering: Frau Angelique Wetzels- van Wersch Heerlen Holl. Limburg.
Angelique van Wersch ( 1862-1929) was een oudere zuster van Jeanette en in 1889 getrouwd met Anton Wetzels.
Gruss aus Kiel.
D. 2.Aug.97. Ma chère Jeanne. Je suis très fatigue, et je veux bientôt aller au lit, le temps est superbe, j´espère avoir un bon trajet de mer demain. Pensez a moi dans vos prières, je suis dans un très beau et bon hôtel, je remercie le bon Dieu que je suis si bien tombée. J´espère que les cartes vous plairont. Mille baisers aux chers anfants Salut Gertrude. Mille salutations pour Edmond et les autres. Salut Hubert.
Lieve Jeanne Ik ben erg moe en ik wil naar bed. Het weer is schitterend, ik verwacht dat de zeetocht morgen goed is. Denk aan mij in uw gebeden, ik ben in een erg mooi en goed hotel, ik dank de goede God dat ik goed terecht gekomen ben. Ik hoop dat de ansichtkaarten u plezier bezorgen. Duizend kussen voor de lieve kinderen. Groet Gertrude. Duizenden groeten voor Edmond en de anderen. Groet Hubert.
Adressering: Mademoiselle J.van Wersch Heerlen (Limbourg Hollande) Poststempel 3 aug. 97.
Gertrude reisde als gezelschapsdame van en met een adellijke Limburgse familie veel door Europa. De lieve kinderen zijn waarschijnlijk de kinderen van haar zus Angélique. Hubert en Edmond zijn broers.
Gruss aus Kiel
D. 3. Aug. 97.
Ma chère Jeanne. J´ai passé une très bonne nuit, le temps est superbe, je pense avoir beau temps sur mer. Mille baisers et salutations aux enfants et les autres. Pensez à moi dans vos priers. Toujours ta soeur qui t´aime. Gertrude. Bonjour ma chère Angélique.
Lieve Jeanne Ik heb een heerlijke nacht gehad, het weer is schitterend, ik denk op zee ook. Duizend kussen en groeten aan de kinderen en de anderen. Denk aan mij in uw gebeden. Voor altijd, je zus die van je houdt, Gertrude. Groet aan mijn lieve Angelique.
Adressering: Mademoiselle Jeanne van Wersch Heerlen (Hollande Limburg). Poststempel 4 aug 97.
De groeten worden gedaan aan Angélique en haar kinderen, die in 1889 met Hubert Wetzels getrouwd was. Het beeld van keizer Wilhelm II, links op de kaart, was in 1897 opgericht. Wanneer je de oude tekening bekijkt, dan zijn er tegenwoordig minder trappen en is het beeld aan de voorkant verdwenen.
Hilsen fra Københaven
Ma chère Jeanne. J´ai une heure de temps ici, avant d´aller de nouveau sur la mer, j´y suis pendant deux heures cette nuit. Le voyage était superbe, un pays et du monde charmant. Demain je télégraphe. Mille baisers a tous. Ta soeur Gertrude van Wersch (ondersteboven: ) En ce moment il y a de la belle musique dans le jardin de l´hôtel. Je suis très fatiguée, le voyage est long.
Mijn lieve Jeanne. Ik heb hier een uur de tijd voordat we opnieuw naar zee gaan. Vannacht ben ik daar twee uur geweest. De reis was schitterend, een schitterend land. Morgen zal ik telegraferen. Duizend kussen. Je zus Gertrude van Wersch. (ondersteboven:) Op dit moment is er mooie muziek in de tuin van het hotel. Ik ben erg moe, de reis was lang.
Adressering: mademoiselle J. Van Wersch Heerlen Hollande. Poststempel 5 aug 97
Gertrude was gezelschapsdame van de adellijke familie De Geloes uit Limburg. In die hoedanigheid reisde zij met de familie door de halve wereld en stuurde haar jongere zus prachtige ansicht kaarten. Gertrude was 28 en Jeanette was 23. Op de kaart staan gebouwen uit het park Tivoli in Kopenhagen dat in 1843 openging. Linksboven: het pantomime gebouw, links onder: het muziekpaviljoen en rechts de entreegebouwen.
Vieux Bruxelles.
Brussel den 27 augs 1897.
Lieve allen. Besten dank voor uwen lieven brief. Ik kan echter de verontschuldiging over het niet antwoorden op mijn brief niet aannemen. Aan Augt schreef ik gisteren reeds. Ik zal mij inlichten omtrent opgegeven adres Avenue Louise. Het beste zal zijn dat jelui ´s vrijdags 3den September a. st. hier om 5 uur aankomt, dan zal ik U aan het station komen afhalen, met haar. Alles zal in gereedheid zijn en men verwacht u met ongeduld. Ik geloof niet dat jelui je hier zult vervelen, god geve dat het goed weer voor Oostende zal zijn. Ontvangt allen mijne hartelijkste kussen. Frans. Wat zegt Guill. al? Bedank Willem voor zijn lieven brief, alsmede Maria. Tot nu toe heb ik echter nog geen bericht omtrent de pendule. De vierde Septr. Dat bedoeld der Hub ja? Hêh?!! In den ring zal dan wel 11 September staan, dat is echter niets, daar men van 11 gemakkelijk een 4 kan maken, hetgeen ik wel hier zal doen veranderen. Daar ik 700(?) sigaren besteld heb gekregen verzoek ik U mij eenige manden (?) te zenden in den prijs van 5 en 6 centiemen, francs hier!!!
Adressering: Mejuffrouw Jeanette van Wersch te Heerlen Holl. Limburg. Poststempel 28.Aug. 97.
Deze kaart werd geschreven door broer Frans van Wersch (1871-1944), die op 4 september 1897 in Brussel trouwde met Palmyre d´Or (1872-1950). Hij was werkzaam bij Lévy Finger verfhandel in Brussel. De familie bleef in Brussel wonen. Hij bericht zijn familie dus over de aanstaande bruiloft. Intrigerend is wat hij zegt over inlichtingen omtrent Avenue Louise. Daar woonde namelijk de familie Eyssen. Zoon Florent zou twee jaar later trouwen met Jeanne van Wersch, de zus van Frans. Moest Frans poolshoogte gaan nemen? Met Guill. wordt Willem Wetzels bedoeld, geboren 1890 en zoon van zus Angélique.
Op de kaart staat Maison “a l’Innovation Bruxelles 139/141 Rue Neuve. En op de andere hoek staat: Kunst Anstalt Rosenblatt Frankfurt A/M. Bij de afbeelding staat Puits Vieux.</p>
s Hertogenbosch 28.2.95
Beste Netje! Wij amuseeren ons best bij Oom en Tante, nichtjes en neefjes. Morgen vertrekken we naar Waalwijk. We hebben hier de aardigheden gezien. Groet de hele familie en bezonder de lieve kleintjes en we zullen aan alles denken. Beste groeten August en Marie. Zaterdag zullen we op de Locht arriveeren.
Adressering: Mejuffrouw J.van Wersch Heerle Holl. Limb. Poststempel 28.2.95.
August van Wersch (1864-1918) was de oudere broer van Jeannette. Hij trouwde op 21 februari 1895 met Maria van der Werff ( 1868-1923). De kleintjes zullen wel de kinderen van zus Angélique geweest zijn. Gezien de datum van de kaart zal het jonge echtpaar op huwelijksreis zijn geweest. Oom en Tante, nichtjes en neefjes zijn mensen uit de familie van Maria aangezien Maria in Asten in Brabant geboren werd. Op de kaart staat het stadhuis van Den Bosch en de Vuchterstraat. Rechts staat kanaal bijgeschreven. De Locht is een buurtschap van Kerkrade.
Souvenir,
Luzern, der Rigi, Axenstrasse e.a. Lieve Jeanette. Het bevalt ons heel goed. De adres van Frans zijne woning is Fr. v. W. Houzeaustraat no 37 Bruxelles. Ontvang onze beste groeten Palm(yre) en Frans. Gruss an meine liebe Mia und alle. Liebe Maria danke schön für deinen lieben Brief, Frans. De groeten aan Aug. Marie en allen Hot uch goot. Heute abend schlechtes Wetter.
Adressering: M elle J. Van Wersch Heerlen Limburg Holland. Poststempel 4 sep 97.
Hoe is te verklaren dat deze kaart uit Zwitserland op 4 september 1897 is afgestempeld? Het was toch de dag van de bruiloft in Brussel?
Ter herinnering aan het Kroningsjaar van H.M. Koningin Wilhelmina.
Heerlen den 10/8 1898. Lieve Jeannette. Hoe bevalt U deze kaart, die zijn bij Edmond te koop. Salut Angélique.
Adressering: Jufvrouw J. van Wersch p.a. firma L. Corsten Steenweg Roermond. Poststempel 11 mrt 98.
Edmond van Wersch, broer van Jeannette en Angelique, had een schildersbedrijf en winkel in Heerlen. Deze zaak bestaat nog steeds. De kaart is uitgegeven door J. Brüning & Zoon Eindhoven. En verder staat er: Lith. Kunstanstalt, Heinr. & Aug. Brüning, Hanau. Eigenlijk is de kaart te vroeg op de markt, want de kroning van prinses Wilhelmina was op 6 september 1898, een week na haar 18e verjaardag. Jeannette verzamelde ansichtenkaarten.
Gruss vom Rigi.
Den 13 Aug. 1898. Ik ben 1800 meter hoog, het gezicht op de glaciers is heerlijk. Vanavond ben ik in Luzern, morgen in Interlaken Groet Frans en Palmyre. Je liefh. Gertrude ( in potlood) Neerlandia( ?) heb ik ontvangen.
Adressering: Mejuffrouw Jeanne van Wersch … M: Frans van Wersch- d´Or Bruxelles Rue Houzeau 37 poststempel 13-8-98.
Jeanne logeerde bij haar broer en schoonzus Frans en Palmyre, die in 1897 getrouwd waren en in Brussel woonden, waar Frans, geheel in de traditie van de familie van Wersch, aan de verffabriek Lévy Finger verbonden was.
Gruss aus Düsseldorf.
Beste Angélique. Duizend dank voor je goedheid tijdens mijn verblijf, je begrijpt hoe treurig en hard mij dat weggaan is geworden, bid toch voor mij. God zij dank dat Josephine gekomen is. Ik ben zo treurig. Kust die arme kleintjes en zorg goed voor hun. Weest duizend maal gekust. Gertrude. Wir sitzen gemütlich beim ( onleesbaar) Liebe und (onleesbaar) Gruss Josefine. Groet mad. Kaufmann.
Adres: Madame Ang. Wetzels van Wersch Heerlen Limbourg Hollande. Poststempel 2 aug. 97.
Angélique van Wersch (34 jaar) was een oudere zuster van Gertrude (28 jaar). De kleintjes zijn de drie kinderen van Angelique. Wie Josefine en mevr. Kaufmann zijn, valt niet te achterhalen. Wellicht was Josefine iemand uit de adellijke familie waarbij Gertrude gezelschapsdame was.
Midden op de kaart: Konigsallee. Rechts de Johanniskirche. Linksboven: Die Werff. Onder het standbeeld van Kurfurst Johann Wilhelm.
Gruss aus Kiel
d. 2 Aug. 97.
Beste Ang. En Allen. Tot hiertoe is mijne reis goed afgelopen Heer Preuser heb ik in Neu Münster gezien, hij was daar met een zakje kersen. De keizer en keizerin zijn ook hier. God geve nu dat ik morgen ene goede zeereis heb, bid toch voor mij. Jij bent nu al terug naar Aken en hoop en wensch ik van harte dat het u beter gaan mag. Duizend kussen uwe liefhebbende Gertrude. Heer Preuser laat u groeten.
Ondersteboven: Ik ben vreeselijk moe, ik ga noch eens naar mijn schip zien en dan maar heel duizend dank voor die lekkere boterhammen, had ik er maar meer gehad, Nergens smaakt het mij zo goed als bij u. Ik denk de hele tijd aan thuis, kus de kleintjes. Dit is mijn hôtel ik ben er erg goed.
Adressering: Madame Ang. Wetzels van Wersch Heerlen ( Limburg Hollande). Poststempel 2.8.97.
Was Angélique van Wersch wellicht voor een (herstellende) ziekte in Aken? Na de dood van haar man verhuisde zij wel naar Aken waar zij in 1929 stierf. Het hotel was het Franz Mädickes Hotel. Dat bestaat niet meer. Gertrude was de zus van Angelique.
Gruss aus dem Aachener Rathskeller.
Liebes Nettchen Wir sitzen im Rathskeller und trinken auf dein Wohlsein. Herzlichen Gruss und Kuss. (onleesbaar) ist es sehr schön. Angélique, Marie, Gertrude.
Adressering: Mademoiselle J. van Wersch Heerlen Hollande. Poststempel 19.7.97.
Een kaart van de drie zussen van Jeanne, die een dagje uit zijn in Aken. Angelique is 34 en getrouwd, Marie (29) is de schoonzus, zij was getrouwd met broer August en Gertrude was 26 en bleef ongehuwd. De Ratskeller in Aken bevindt zich nog steeds onder in het eeuwenoude raadhuis. De toenmalige eigenaar heette A. Vecqueray, een naam die nog steeds in Aken voorkomt.
Linksboven staat een afbeelding van Belvedère Lousberg. Tegenwoordig staat er een tot café verbouwde watertoren met draaiend gedeelte.
Souvenir d´Ostende.
Lieve Jeannette, Willem en Maria. Besten dank van mij en mijn vrouw voor uw lief telegramme. Wij hebben ons gisteren allen zoo fijn geamuseerd dat ik je vrij mag zeggen dat ik nog nooit in mijn leven zoo´n pret en opgeruimdheid gezien heb. Guill. had zijn versje fijn opgezegd en heeft aller harten tot weenens toe geroerd. Palmyre is tevreden en alles is goed afgelopen. Wel een beetje koud maar dat was niets. Heden zaten wij allen in de zee maar helaas het weer is allerslechtst en daarbij een lelijke gure wind. Zegt aan August dat ik morgen schrijf. Frans. Lieve Broeders en zussen en Maria beste dank voor uwe beste felicitaties (Epse of Epsc) Van Wersch Ik ben gelukkig. Groete van H. d’Or. Vive la noce.
Adressering: Mejuffrouw Jeanette van Wersch te Heerlen Holl. Limburg. Poststempel 6 sep. 97.
Broer Frans van Wersch trouwde 4 september 1897 met Palmyre d’Or. Hun huwelijksreis ging blijkbaar o.a. naar Oostende.
Guill. is Guillaume, of te wel Willem de zoon van Angelique, zus van Frans. Willem en Maria zijn ook familie. Willem is zijn broer en Maria hun oudste zus. De kersverse echtgenote van Frans schrijft ook enkele regels en tekende met H. d’Or. Palmyre’s tweede naam was Henriette. Verder wordt August genoemd, de oudste broer. Hij had een schilderszaak aan de Bongerd in Heerlen die pas in 2009 opgeheven werd. Linksonder op de kaart staat Palais du Roi. Daarnaast Hotel de Ville.
De paus riep in 1920 op om de kinderen in Midden-Europa te helpen. De Nederlandse geestelijkheid stichtte toen de Sint Josefvereniging. Er waren daarvoor veel Nederlandse gezinnen naar Duitsland gegaan. Maar nu, vanwege de oorlogsellende, keerden velen terug. Maar niet allen konden terugkeren. Duitsland hielp de Nederlandse gezinnen niet. Dus moest het Josefvereniging optreden. Voor Heerlen konden de liefdegaven bezorgd worden bij het Minderbroerderklooster of bij Madam A.F. Eyssen, Oranje Nassaustraat 2. Jeannette van Wersch trad hiermee in de schreden van haar beide broers Edmond en Ferd die ook veel deden voor de samenleving.
Met dank aan Frans van der Linden (kleinzoon van Jeannette van Wersch).