2023
In de Literaire Hoek besteden verschillende Limburgse auteurs, verenigd in de Werkgroep Limburgse Schrijvers, wekelijks aandacht aan lezen en literatuur in Limburg.
Vandaag: Niek Bremen over Hub van Wersch.
Als ik Hub van Wersch opnieuw ontmoet op 3 november 2019 in het literair café Salon Remunji in Roermond, is het ruim 50 jaar geleden dat we op het Eijkhagencollege in Schaesberg, toen gemeente Heerlen, in een bezemklas de docenten tot wanhoop dreven. In een flits schoten die momenten van vroeger weer door me heen. De vriendenclub, die feesten organiseerde zonder eindtijd, die heerlijke flowerpower-periode met de Beatles en de Stones en onze discussies over het wereldgebeuren. Dat wereldgebeuren heeft Hub nooit meer losgelaten.
Terwijl we na de hbs en het gymnasium uitzwermen over Limburg en de rest van het land, reist hij, na een carrière als journalist, naar India. In 1972 voor de eerste keer. En dan begint het bijzondere verhaal van en reiziger, wetenschapper en schrijver, die in 1948 in Kerkrade werd geboren.
De reiziger
“ik heb twee jaar rondgezworven terwijl ik met 1500 gulden vertrok. Onderweg werkte ik als druivenplukker of in een restaurant. Als je je eisen niet te hoog stelt, houd je het lange tijd uit. Ik wilde met mijn poten in die andere maatschappijen staan. Niet als toerist, maar participerend, zodat ik weet waarover ik schrijf.” In India ontmoet hij Anju. Na een week gaat ze met hem mee naar Nederland. Hij trouwt. Ze krijgen drie kinderen.
De wetenschapper
India heeft hem nooit meer losgelaten. Zijn belangstelling voor de mens in al zijn aspecten brengt hem ertoe om voor een studie als antropologie te kiezen. Het ligt voor de hand dat hij zich toelegt op India. Hij promoveert op de grootste staking in de wereldgeschiedenis: de staking van 250.000 textielarbeiders in Bombay.
Na zijn definitieve terugkeer in Nederland zet hij zijn loopbaan voort met managementfuncties bij de PTT en bij de gemeente Den Haag. In 2002 wordt hij wethouder bij de gemeente Alphen aan den Rijn, zijn huidige woonplaats.
De schrijver
In 2010 stellen zijn vrienden een bloemlezing samen van teksten ter gelegenheid van zijn afscheid als wethouder: Dynamiek en diepgang als rode draad. Vanaf 2011 legt hij zich toe op het schrijven van zijn eerste historische roman, die hij in november 2014 publiceert: Heil uit de diepte, kolen, kerk en ketterij. In dit magistrale werk wordt aandacht geschonken aan de grootschalige kolenwinning in ons land. Monniken van de abdij Rolduc besluiten in het midden van de 18de eeuw steenkolen te gaan winnen. Het is een turbulente periode, waarbij ook aandacht wordt geschonken aan de bokkenrijders.
In 2015 verschijnt: Van A naar A en terug- Schetsen onderweg. Hij beschrijft in deze bundel een zeiltocht langs de kust van Zuid-Amerika, maar pakt ook onderwerpen uit de actualiteit ор.
In 2018 levert hij een bijdrage aan Campagne tot compromis. Collegevorming in Nederlandse gemeenten 2010-2018. Een kernbevinding in dat onderzoek is, dat persoonlijke verhoudingen en onderling vertrouwen zwaarder wegen dan ideologie en partijprogramma’s. In maart 2019 volgt een herdruk van een onderzoek dat hij ruim 30 jaar geleden deed naar de grootste staking uit de wereldgeschiedenis: Bombay Textile Strike 1982-83.
Eveneens verschijnt in maart 2019 zijn roman Grijpen naar lucht – Fraude, moord en wetenschap.
Deze roman, die voor een groot deel in India speelt, beschrijft de strijd om een leerstoel aan de Universiteit van Amsterdam. „Mijn boosheid over het in diskrediet brengen van de wetenschap heeft me geïnspireerd. We hebben al zo weinig houvast.”
Niet alleen in zijn boeken toont hij zich een scherp observator, maar ook in de talrijke publicaties en blogs over India en over actuele onderwerpen in de wereld. Met humor en zelfspot stelt hij misstanden haarfijn aan de kaak.
„Als je niet over de rand van je bord kijkt, blijft je wereld dat bord havermout. Je blijft dan redeneren volgens je eigen normen.”
Bron: De Limburger 15 februari 1923, Niek Bremen.
Hub van Wersch volgde in zijn jonge jaren de lokroep van het Oosten, reisde naar India, vond er zijn vrouw en keerde met haar terug naar Nederland. Hij is vader van drie kinderen. Zijn afwisselingrijk leven omvat een journalistieke carrière, vele langdurige reizen, studie van en in 1989 promoveerde hij tot doctor in de culturele antropologie. Zijn werkzame leven bestond uit banen als voorlichter in het bedrijfsleven en bij de overheid, diverse managementfuncties in de communicatie, consultancy en het wethouderschap. Hij publiceerde over uiteenlopende onderwerpen. De laatste jaren wijdde hij zich geheel aan het schrijven. Het verwoorden van het menselijk tekort ziet hij als zijn belangrijkste drijfveer.
2019
Alphenaar Hub (71) beschreef de grootste staking ter wereld
Werk van Alphenaar Hub van Wersch (71) is sinds enkele maanden te koop in India. En dat is best bijzonder voor een proefschrift van ruim 30 jaar oud. Op hetzelfde moment verscheen in Nederland een nieuwe roman van zijn hand.
De staking is een zwarte bladzijde in de geschiedenis, omdat deze strijd uiteindelijk geen enkel positief effect had en wél het einde van de textielindustrie in Mumbai inluidde.
Hub van Wersch
Nee, een boek dat echt in Alphen speelt of er betrekking op heeft, zit nog niet in zijn pen. Maar het zou zomaar kunnen gebeuren, beseft Hub van Wersch (71). ,,Ik zat in Mumbai (het voormalige Bombay, red.) toen op 3 augustus 2015 in Alphen het brugdrama plaatsvond. Prompt zag ik het op tv als ‘breaking news’ van BBC World langskomen: ‘Bridge collapses in Alphen, Netherlands’. Ik zocht meteen contact met m’n vrouw thuis in Alphen. ‘Gaat het goed met je?’, vroeg ik bezorgd. Ze was verbaasd; ze zat onbezorgd een wijntje te drinken in de tuin en had nog niet over het brugongeluk gehoord. Dat vond ik een bijzondere ervaring. Terwijl ik me aan de andere kant van de wereld bevond, wist ik het nieuws eerder dan zij in Alphen.”
Van Wersch noemt zichzelf ‘niet bijzonder ijdel’, maar voelt zich wel gevleid dat hij momenteel successen viert in India. Het proefschrift dat hij in de jaren 80 schreef, is herdrukt. Een unicum, beseft hij.,,Dat een onderzoek van ruim 30 jaar geleden opnieuw wordt uitgegeven, komt bijna niet meer voor”, zegt Van Wersch.
Hij is er zelf ook door verrast. ,,Ik wist wel dat ik een goed proefschrift had geschreven. Maar ik wist niet dat het een standaardwerk was geworden in de recente arbeidersgeschiedenis van het land”, aldus Van Wersch.
Student
Hij was in 1982 in India toen daar de grootste staking ter wereld uitbrak. ,,Bij de Bombay Textile Strike legden bijna 250.000 werknemers gedurende liefst anderhalf jaar het werk neer. En dat zonder stakingskas. Ik vond dat als student antropologie bijzonder interessant. Mijn proefschrift gaat over die strijd. Ik heb daarvoor een jaar veldwerk gedaan in Bombay. Daarbij heb ik ook in de chawls, de sloppenwijken, gewoond en uitgebreid met de stakers gesproken. Uiteindelijk is drie jaar gaan zitten in mijn proefschrift. Oxford University Press besloot direct om het boek uit te geven.”
Van Wersch was zich er niet van bewust dat het onderwerp in India nog steeds in de belangstelling stond, tot hij er in 2015 achterkwam dat dat wel degelijk het geval was. Van Wersch, getrouwd met de Indiase Anju Marathe, komt sinds zijn huwelijk in 1972 geregeld in India en is ermee vergroeid geraakt.
Als wetenschappers zélf ook gaan sjoemelen met de feiten, is het einde zoek. Dan wordt verdomme de wetenschap als geheel te kakken gezet.
,,In 2015 vroeg de Universiteit van Mumbai me een college te geven over de staking van 1982. Dat was voor mij een complete verrassing. Ik vroeg mij af wie daar nu nog interesse in zou hebben. Maar dat was het ‘m juist; veel Indiase studenten hadden gewoon geen weet van dit belangrijke moment in de ontwikkeling van Mumbai en de Indiase arbeidersbeweging.”
Het verhaal kent overigens geen gelukkige afloop. ,,De staking is een zwarte bladzijde in de geschiedenis, omdat deze strijd uiteindelijk geen enkel positief effect had en wél het einde van de textielindustrie in Mumbai inluidde. Alle zestig textielfabrieken verdwenen volledig uit de stad. De grond werd voor goud geld verkocht voor dure woningbouw en shopping malls.”
Dat het proefschrift zoveel jaar na dato nogmaals is uitgegeven, is te danken aan een onderzoeksjournalist in Mumbai, met wie hij later aan de praat raakte. ,,Die zei op zeker moment: ‘Ik zoek jouw boek over de staking van 1982, maar kan het nergens meer vinden. Daar zouden ze eens een herdruk van moeten verzorgen.’
Opgemerkt
De journalist maakte contact met uitgever Speaking Tiger in Delhi. Van Wersch: ,,Dat ging goeddeels buiten mij om. Hij kreeg voor elkaar dat er een herdruk kwam. Dit jaar was het zover dat het boek in de winkels lag. Ik was in Nederland, maar kreeg plotseling tips vanuit India dat het boek was opgemerkt. Voor mij onverwacht besteedden kranten en radiostations er ook aandacht aan.”
Toevalligerwijs lag op hetzelfde moment ook de tweede roman van Van Wersch in de winkel: Grijpen naar lucht. Deze fictieve roman speelt zich grotendeels af in Mumbai en beschrijft de strijd van een wetenschapper die hoogleraar wil worden, maar wordt gedwarsboomd door een collega-wetenschapper. De materie mag dan vooral een ‘geschoolde’ doelgroep aanspreken, er zit wel degelijk een boodschap in die een breed publiek aangaat. ,,Dit gaat over de integriteit van de wetenschap. Het boek past goed in de huidige tijdgeest, denk ik. We hebben als maatschappij steeds minder om ons aan vast te houden. De publieke discussie wordt steeds meer fact free gevoerd, met president Trump voorop. Het belangrijkste houvast dat je in deze tijd hebt, is de wetenschap. Als dan vervolgens wetenschappers zélf ook gaan sjoemelen met de feiten, is het einde zoek. Dan wordt verdomme de wetenschap als geheel te kakken gezet. Mijn boosheid daarover heeft mij geïnspireerd tot Grijpen naar lucht. We hébben al zo weinig houvast.”
bron: Algemeen Dagblad, 24 augustus 2019, Harrie van Opstal.
2019
Waar kun je beter dan in de Academiezaal van de Universiteit Leiden een roman presenteren over fraude en moord in de wetenschap?
Hub van Wersch reikte daar afgelopen maart het eerste exemplaar uit van zijn nieuwe boek Grijpen naar Lucht – Fraude, moord en wetenschap aan de president van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen, prof. Wim van Saarloos. Tijdens de bijeenkomst zei voorzitter Winnie Sorgdrager, minister van Staat, onder andere dat het heel bijzonder is dat er een roman over wetenschappelijk onderzoek geschreven is. Prof. Wim van Saarloos zei onder meer dat de roman de wetenschap op spannende wijze toegankelijk maakt. Hij sprak ook over integriteit in de wetenschap. Dit onderwerp werd door de wetenschapsjournalist van Trouw, Joep Engels, ook aangekaart. Hoe het in de roman met de hoofdpersoon, die verwikkeld is in een strijd om een nieuwe leerstoel, verloopt, kun je in dit boek lezen. Gaat hij die leerstoel winnen en tegen welke prijs?
Grijpen naar lucht door Hub van Wersch, Uitgeverij HaEs Producties
Kik hier voor een YouTube filmpje over de achtergronden van de roman, gepresenteerd door Hub van Wersch.
2016
In zijn nieuwe boek beschrijft Hub van Wersch zijn reizen van vorig jaar naar Zuid-Amerika en Azië. Het boek leunt op blogs die hij daarover schreef maar bevat veel nieuwe informatie. Hij schrok van de toestand in India. Met de economie gaat het daar goed, maar met de democratie slecht. In de bundel gaat hij daarop dieper in. Het boek bevat ook kernachtige reflecties op de veronderstelde heiligheid van de koe en de immense problematiek van het ouder worden in India. De bundel is verrijkt met door zijn vrouw Anju getekende portretten (o.a. premier Narendra Modi) en een plattegrond van de fameuze Towers of Silence. Om de complexiteit van de communicatie in India – een land met 22 officiële talen – te illustreren, is een pagina toegevoegd waarop de eerste regel van het Indiase volkslied staat afgedrukt in acht verschillende schriften. Daarnaast bevat de bundel foto’s en een brief aan een geliefde.
Titel: Van A naar A en terug – Schetsen onderweg (120 pagina’s)
Auteur: Hub van Wersch
Uitgeverij: Leon van Dorp (Heerlen)
Prijs: € 9,95
Groene Hart vrijdag 15 april 2016 IN DE SPIEGEL Hub van Wersch
Hub van Wersch is deze maanden sporadisch in het straatbeeld van Alphen te zien, want hij werkt in Harfsen aan een nieuwe roman. Voor een dag terug in Alphen vertelt hij over zijn schrijverschap, de totaal andere wereld van India en waarom hij acht jaar wethouder was.
BERT VAN DEN HOOGEN
Altijd opzoek naar de waarheid
SPIEGELBEELD „In de Spiegel ontmoet ik iemand die op zoek is naar de waarheid of het verhaal achter de buitenkant die we zien. Telkens als je je verdiept in een onderwerp blijkt dat die waarheid niet doordringt tot de buitenkant. Dat komt doordat mensen altijd bezig zijn een beeld van zichzelf neer te zetten zonder de ware persoon te laten zien.”
SCHRIFT OP DE SPIEGEL „Ik heb de naam van mijn vrouw op de Spiegel geschreven. Het is in de Indiase taal Marathi.Er staat Anju, uitgesproken als Anzjoe. En de Spiegel staat in boekhandel Haasbeek waar ik mijn boek Heil uit de Diepte heb gepresenteerd.”
SCHRIJVER „Sinds mijn vroegste jeugd wil ik al schrijven. Ik ben ook journalist geweest. Ik heb in mijn leven veel meer beroepen gehad, maar mijn levensstijl heeft zich nu ontwikkeld tot die van een schrijver. Voor mij betekent dat dat ik mij enkele maanden terugtrek om de basis te leggen voor een boek. Daar kan anderhalf jaar van onderzoek aan vooraf gaan. Daarna ben ik nog anderhalf jaar bezig om de basis uit te werken. Ik vind dat ik nog redelijk snel werk. Nu werk ik aan een roman waarin wetenschappelijke fraude een hoofdthema vormt.”
TREK NAAR INDIA „Ik was rond 1970 buitenlandredacteur voor het Eindhovens Dagblad. Het werk bestond uit het selecteren van nieuws uit grote stapels telexberichten. Bureauwerk. Ik vond het onzin dat ik het nieuws niet met eigen ogen kon waarnemen Het was de hippietijd. Veel jonge mensen gingen naar Oosterse landen om een andere wereld te verkennen, omdat ze niet tevreden waren met de wereld waarin ze leefden. India had wat dat betreft veel te bieden en ik besloot over land daar naartoe te reizen. Ik had verder geen plannen hoe lang ik daar zou blijven. Ik reisde per paard, met bussen en treinen.”
DRIE MAANDEN IN INDIA „Dat heeft alles te maken met mijn vrouw die ik in India ontmoette. Ik had vrijzinnige gedachten over het huwelijk: ik zou nooit van mijn leven trouwen. Maar ik ontmoette de mooiste vrouw van India en werd werkelijk op slag verliefd. Al na een week vroeg ik haar om met me mee te gaan. Maar in een land waarin de ouders een huwelijk arrangeren, was het natuurlijk schokkend dat ik daar als jonge gast uit een andere wereld de mooiste bloem uit India kwam plukken. De ouders gaven toch toestemming, maar de wet stelde als voorwaarde dat een buitenlander pas mag trouwen als hij drie maanden in India heeft gewoond. Zodoende verbleef ik drie maanden in India en kwam ik getrouwd en wel terug in Nederland.”
INDIA „Ik heb antropologie gestudeerd met specialisatie India. Het is een ontzettend fascinerend land. Als je bedenkt dat er 22 officiële talen zijn en nog tientallen andere talen, dan is wel duidelijk dat een centrale aansturing lastig is. Het kastensysteem is een fascinerend onderwerp. De stad van mijn vrouw is gegroeid van 1,2 miljoen in 1970 naar 4,5 miljoen mensen nu. De problemen rond volkshuisvesting, onderwijs, voeding en medische zorg zijn bijzonder groot. Ik vrees dat die nooit worden opgelost.”
NEDERLAND „Ik ben veel relativerender geworden. Toen ik in Alphen kwam wonen, klaagden mensen dat de stad zo groot was geworden. Dan hadden ze het over van 30.000 naar 70.000.Dat is natuurlijk niets vergeleken met de groei in India en andere delen van de wereld. Kunnen relativeren is belangrijk, zeker in de wereld van nu. Mensen die dat niet kunnen, keren zich naar binnen en kijken niet over de rand van hun bord. Ik vind dat een begrijpelijk, maar mezelf zou ik dan een onvoldoende geven.”
WERELDBURGER „Als je niet over die rand van je bord kijkt, blijft je wereld dat bord havermout. Je blijft daardoor redeneren volgens je eigen normen. De wereld intrekken ging mij makkelijk af. Ik heb tweejaar rondgezworven terwijl ik met1500 gulden vertrok. Onderweg werkte ik als druivenplukker of in een restaurant. Als je je eisen niet te hoog stelt, houd je het lange tijd uit. Ik wilde met mijn poten in die andere maatschappijen staan. Niet als toerist, maar participerend, zodat ik erover kan schrijven.”
WERELDWIJS DOOR BOEKEN „Als je je wijsheid alleen uit boeken haalt, komt de informatie via de ogen van een ander. Ik vertrouw liever op mijn eigen ogen. Dat is geen pleidooi om geen boeken te lezen. Het is goed om je wereldkennis uit wetenschappelijke boeken te halen, maar ga ook zelf kijken en ervaren hoe het echt is. De hoogste wijsheid zal ik niet uit het reizen halen, maar ik word er wel wijzer van.”
ROMANS „Romans zijn er vooral om te boeien en niet zozeer om kennis op te doen. Toch probeer ik de lezer kennis mee te geven. Wetenschappelijke werken zijn erg vormvast. Bij romans heb je de vrijheid om creatief te zijn. Met wetenschappelijke boeken bereik je vakgenoten, met romans een breder publiek.”
VAN WERELDREIZIGER NAAR WETHOUDER „Ik werd wethouder van Alphen, omdat dat een prachtige manier is om een gemeenschap te doorgronden. Ik voel me nog altijd antropoloog. Antropologen trekken soms naar een klein dorpje op Java om daar maandenlang afgesloten van de buitenwereld te leven om alles te weten te komen van dat dorp. Een dorpsgemeenschap is buitengewoon interessant, Alphen ook.”
SCHERPE MENING „Door mijn reizen en levenservaring heb ik een mening die ik graag scherp formuleer, maar ik kan die mening altijd relativeren. Door de scherpte lok ik discussies uit. Discussie is goed, omdat ik zo tot nieuwe waarheden kan komen. Soms leg ik me erbij neer dat het verschil van mening blijft. Niet alle verschillen in de wereld zullen worden opgelost.”
PASPOORT: Geboren: 17 mei l948 in Kerkrade. Opleiding: culturele antropologie aan Universiteit van Amsterdam. Loopbaan: Journalist, sociaal werker, Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek, voorlichter PTT Post, gemeente Amsterdam en Den Haag, 2002-2010 wethouder Alphen, sinds 2010 publicist. Privé: Getrouwd, drie kinderen. Woont in Alphen
bron: AD, Groene Hart, april 2016
2015
“Industrieel hart van de stad vervangen door hoogbouw.”
Mumbai: Antropoloog Hub van Wersch (67) vindt dat er iets ontzettend verkeerd is aan de witte verf die de alleenstaande schoorsteen van de Phoenix Mills op Mumbai’s industrieterrein, nu een van de trendsettende winkelcentra, kleurt.
De verf laat de schoorsteen er net uitzien alsof hij bij het winkelcentrum hoort en niet een overblijfsel is van het industrieel verleden van Mumbai. “Het is net alsof jullie een deel van jullie geschiedenis vergeten. Het is een belediging naar de mensen die vroeger in de fabrieken werkten. Het centrum van Mumbai was vroeger het industriële hart van de stad. Het hart is eruit gehaald en vervangen door een eindeloze rij aan winkelcentra.
Er is niets meer dat ons aan de rijkdom van Mumbai herinnert dat zijn recht van bestaan ontleende aan de textiel industrie,” zegt Van Wersch. Het doet denken aan de manier waarop Nederland in de jaren vijftig besloot de mijnen te sluiten. “Alle mijnen werden snel gesloten en de schoorstenen werden opgeblazen. Dit is niet de juiste manier om met geschiedenis om te gaan,” zegt Van Wersch.
Hij heeft meer dan gemiddelde interesse in de geschiedenis van Mumbai. Hij heeft een verslag gemaakt van de overgang van fabrieken naar winkelcentra: van mills naar malls. In 1985, drie jaar na de historische textielstaking, de langste in de wereldgeschiedenis, verbleef Van Wersch met negen textiel arbeiders in een klein huisje. Hij leerde hierdoor zes maanden lang het Marathi waardoor hij een verslag kon schrijven, maar ook doordat de arbeiders deze vreemdeling in hun midden vertrouwden.
“Het duurde enkele dagen voordat zij aan mij gewend waren. Ik ook moest mij aanpassen omdat er schouder aan schouder geslapen werd. Er waren immers veel mensen in een kleine ruimte in de warmte van april,” zegt Van Wersch. Slechts na enkele dagen met hen samen gewoond te hebben had hij in de gaten hoe hij zich moest kleden, netjes zoals de textiel arbeiders in de vreselijke dagen na de staking. “Iedereen had twee overhemden; elke dag droegen zij er een terwijl de ander gewassen werd. Goed kleden gaf hen het gevoel van zelfrespect, zegt Van Wersch. Hij ontdekte hoe belangrijk het voor hen was om iedere ochtend wat geld aan chat te besteden, zelfs als dat alles was wat zij die dag konden uitgeven.
Hij leerde de khanawal, de eetkamers, kennen, waar de textielarbeiders een gratis maaltijd kregen. “Deze waren district gebonden. Er ontstonden groepen van gelijkgestemden: zij kwamen uit het zelfde gebied, spraken het zelfde dialect en hielden van het zelfde eten,” voegde hij toe.
Van Wersch was in Puna waar hij arbeid onderzocht bij multinationals tijdens de textielstaking in Mumbai in 1982. Ook nam hij tijd om Mumbai zelf te bezoeken: “Ik was verbaasd dat zo’n enorme staking recht onder mijn neus plaats vond. Toen wist ik dat ik terug zou komen om over de textiel fabrieken te schrijven,” zei hij. Nadat hij de industrie van Mumbai in 1982 had gedocumenteerd, is hij nu terug in de stad die hij als plaats in zijn nieuwe roman wil gebruiken.
De eerste keer dat hij India bezocht was in 1972 toen hij 24 was. In Puna werd hij verliefd op een dochter van een beroemde Marathi dichter, trouwde en ging terug naar Nederland. Hij ging de afgelopen veertig jaar regelmatig terug naar India.
bron: Anahita Mukerjiin de The Times of India, augustus 2015 (vertaald)
Van Wersch werkt in Mumbai aan roman
Martijn Rijp
Alphen | Voor zijn tweede roman verblijft Alphenaar Hub van Wersch drie maanden in de Indiase miljoenenstad Mumbai, Een stad die de oud-wethouder niet zomaar heeft uitgekozen. Zijn eerste boek Heil uit de diepte, dat vorig jaar verscheen, is inmiddels toe aan zijn tweede druk. Waar dat verhaal zich af speelde in het gebied van zijn jeugd – Limburg – daar gaat zijn tweede boek over het land waar hij zijn hart aan verloor. “Ik heb een meer dan 40-jarige band met India, Die is sterk. Al eerder woonde ik een jaar in Mumbai, in verband met een onderzoek naar de textielstaking. daar van 1982/1983,” Daar schreef de antropoloog in 1992 een boek over, “Deze gigantische staking, met 250.000 arbeiders de grootste in de wereldgeschiedenis, kreeg destijds weinig aandacht. Dat geldt voor zowel India als de rest van de wereld, Een roman waarin die staking het decor vormt is absoluut gewenst.
Zijn boek wordt een mix van feit en fictie. “Stakingsleider Datta Samant werd enkele jaren na de staking op maffiose wijze vermoord door huurmoordenaars. En ook liefdesrelaties komen aan bod.” Om alles zo realistisch mogelijk te beschrijven verblijft hij drie maanden in Mumbai, waar het verhaal zich afspeelt: “De stad komt naar voren zoals het is: smerig, overweldigend, ontregelend en fascinerend.” De lokale media hebben inmiddels zijn aanwezigheid ontdekt. In de Times of India verscheen onlangs een interview met hem. Daarin maakte hij zich zorgen over het verdwijnen van industrieel erf- goed in de stad, “De gronden waar de textielfabrieken op stonden zijn voor veel geld verkocht. Nu staan daar wolkenkrabbers en kantoorkolossen. Werkgelegenheid en huisvesting van duizenden arbeiders zijn daarvoor opgeofferd:’
bron: Ad – Groene Hart, 27 augustus 2015
2014
Boeken: Oud-Kerkrade naar Hub van Wersch debuteert laat met roman ‘Heil uit de diepte’
Ketters, kolen en de krant
Kolen, kerk en ketterij, de ondertitel van Hub van Wersch’ debuutroman ‘Heil uit de diepte’, vat het boek mooi samen. Al had ‘krant’ er ook nog bij gekund.
door Adri Gorissen
Het lijkt een appeltje-eitje. Als de in Alphen aan den Rijn wonende Hub van Wersch (Kerkrade 1948) eindelijk kan toegeven aan zijn al decennia bestaande schrijfdrang keert hij natuurlijk terug naar zijn roots. Zijn debuutroman Heil uit de diepte speelt grotendeels in Rolduc en directe omgeving. Zo logisch is het echter niet gegaan. Om dat helder te krijgen eerst maar wat persoonlijke achtergronden van de auteur. Van Wersch begint na een wat haperende schoolloopbaan op zijn twintigste in de journalistiek. Eerst werkt hij enkele maanden bij De Nieuwe Limburger om vervolgens over te stappen naar De Gelderlander en vandaar naar het Eindhovens Dagblad. Bij die laatste krant is hij redacteur buitenland en komt hij erachter dat hij over onderwerpen schrijft waar hij onvoldoende van weet. Reden om met een rugzak de wereld over te gaan reizen.
In India ontmoet hij zijn vrouw en keert na enkele maanden met haar terug naar Nederland. Daar volgen diverse banen, een studie antropologie, een reeks communicatiefuncties en tot slot een acht jaar durend wethouderschap in Alphen aan den Rijn. Als hij dan zo’n drieënhalf jaar geleden eindelijk aan schrijven toekomt, denkt hij allereerst aan een boek over de mijnstaking in Engeland in 1984 en 1985. Van Wersch: “Tijdens mijn studie antropologie heb ik een onderzoek gedaan naar de textielstaking in India die duurde van januari 1982 tot augustus 1983. Er deden 250.000 textielarbeiders aan mee en het was daarmee de grootste staking ooit. Ik vroeg me af hoe het in godsnaam mogelijk is dat een kwart miljoen mensen al die tijd zonder stakingskas overleeft. Het liep overigens niet goed af: 75.000 arbeiders werden ontslagen en de textielindustrie ging ten gronde.”
“Toen ik eenmaal tijd kreeg, dacht ik: nu ga ik ook iets met de Engelse staking doen. Maar vrijwel tegelijkertijd kwam het besef dat ik dan raar bezig zou zijn. Ik kom uit Kerkrade, uit Limburg, waarom zou ik niets doen met het mijn drama daar, de sluiting van de mijnen?” In eerste instantie wil hij tegen de achtergrond van die mijnsluiting een roman schrijven over Limburg, de Limburgers en hun identiteit. Terwijl hij onderzoek doet voor het boek, ontdekt hij de grote rol van de abdij Rolduc bij het begin van de grootschalige steenkoolwinning eind achttiende, begin negentiende eeuw. “Ik wist daar helemaal niks van”, vertelt hij, “maar ik kwam erachter dat zonder de inzet, de initiatieven en de enorme investeringen van de abten uit die tijd er geen kolenwinning was geweest. Ik begroef me vervolgens in de research en daarbij kwam aan het licht dat Rolduc ook een belangrijke speler was bij de vervolging van de Bokkenrijders.
Fascinerend was bovendien dat er in diezelfde tijd een religieuze strijd woedde, waarbij de abdij betrokken was. Het ging eigenlijk om een strijd tussen katholieken die streng in de leer waren, zoals die van Rolduc, en de gelovigen die wat humanere of rekkelijkere opvattingen hadden. De monniken van Rolduc werden daarbij van ketterij beschuldigd. Dat conflict was niet alleen heel boeiend, want de tegenstrevers gingen elkaar op alle mogelijke manieren te lijf, het had tevens grote consequenties voor de geschiedenis van de provincie.” De gebeurtenissen – vooral de religieuze – in en om Rolduc uit die tijd krijgen daarom de hoofdrol in zijn roman.
Maar Van Wersch wil om die thema’s kolen, kerk en ketterij uit het verleden goed te beschrijven een brug slaan naar het heden. “Ik had eerst geen idee hoe”, herinnert hij zich, „maar kwam later op het idee een hoofdredacteur van De Nieuwe Limburger te introduceren. Een man – gemodelleerd naar de echte toenmalige hoofdredacteur Frie Knepflé – die halverwege de jaren zestig van de vorige eeuw nieuw is in de regio en zich daarom moet verdiepen in de historie en de cultuur van Limburg. Een man die vrijwel meteen na zijn komst te maken krijgt met de sluiting van de mijnen in Limburg. Hij vertelt als het ware het verhaal.”
Dat verhaal krijgt overigens ook nog een behoorlijke zijtak want de schrijver belicht uitvoerig de democratiseringsdrang die dan door de Nederlandse journalistiek golft en die zijn hoogtepunt vindt in de staking op 4 augustus 1972 van de redacteuren van het Limburgs Dagblad tegen de overname van hun krant door De Telegraaf. “Ik vind dat opmerkelijk, want de redacteuren van het Limburgs Dagblad namen dus het voortouw bij die democratisering. Terwijl overal elders werd gedacht dat in Limburg niks gebeurt, was het omgekeerde het geval.”
Heil uit de diepte zou je een documentaire roman kunnen noemen, want hoewel Van Wersch feit en fictie mengt, blijft hij in zijn relaas dicht bij de werkelijkheid. “Ja, die werkelijkheid is de leidraad”, erkent hij, „zo’n 95 procent is echt gebeurd. Maar er zit wel degelijk ook fictie in. De personen in het boek kon ik alleen geloofwaardig maken door ze in te vullen. En de dialogen tussen de diverse figuren zijn natuurlijk verzonnen.”
Hub van Wersch – Heil uit de diepte. Leon van Dorp Uitgeverij, 672 blz. ISBN 9789079226184. 24,95 euro.
bron: Limburgs Dagblad november 2014.
Noot: Inmiddels is de tweede druk verschenen.
2003
Hub van Wersch : ‘Met de problemen van vroeger heb ik niets te maken’
Wethouders van buiten: een jaar later.
Een jaar geleden verschenen ze op het politieke tapijt. Hoe bevalt het? Gert van Engelen vroeg belet bij twee van deze bestuurders, in De Bilt en Alphen aan den Rijn.
Nationale en internationale politiek konden Hub van Wersch (1948, Kerkrade) doorlopend ernstig beroeren, maar bij lokale politiek trok hij ferm de grens: geen belangstelling. Een wethouderschap was dan ook niet in Frage. Ofschoon hij al dertien jaar in Alphen aan den Rijn woonde en al twintig jaar trouw PvdA-lid was, weerde hij zich politiek niet. Van Wersch, partner en consultant van een communicatieadviesbureau (Quorum) dat overheden bijstaat en tussen 1995 en 1998 directeur voorlichting van de gemeente Den Haag, was niet ‘politiek actief’, wél ‘politiek betrokken’, maar dan voorbij de gemeentegrenzen.
Op slag veranderde zijn weidse horizon in februari 2002. Een delegatie van het afdelingsbestuur vroeg hem zich kandidaat te stellen als wethouder van buiten. Waarom zij hém benaderden, weet hij werkelijk niet. ‘Ik ken hun afwegingen niet. Ja, ze kenden me, ze wisten wat ik deed.’ Vermoedelijk probeerde de PvdA-Alphen hem te werven, omdat intern niemand stond te popelen. ‘De PvdA hier heeft een roerige, heel turbulente periode achter de rug’, licht Van Wersch toe, ‘met grote conflicten. Er was hier van alles gebeurd. Schijnbaar had niemand de dringende behoefte om wethouder van de PvdA te worden.’
Achteraf, zegt Van Wersch, was de timing van de PvdA-Alphen perfect. ‘Als er ooit een goed moment was voor het aantrekken van een wethouder van buiten in zo’n situatie, dan was het toen. Ik was namelijk niet belast door het verleden en kon dus onbevangen een nieuwe start maken.’ Maar verder verliep de besluitvorming aan zijn kant niet zo vlot. De PvdA deed haar verzoek zo kort voor de verkiezingen, omdat zij per se vóór die verkiezingen wilde bekendmaken wie haar kandidaat-wethouder was. Van Wersch aarzelde. ‘Mijn kennis van Alphen was héél beperkt. Ik had een uitstekende baan en verdiende meer dan ik nu doe. Ik hoefde niet zo nodig.’
Hij vroeg twee weken bedenktijd. ‘Ik heb diep nagedacht en had eigenlijk willen zeggen: “Laat maar. Ik voel me zeer vereerd, maar nee.” Maar toen vroegen ze of ze met me mochten praten. Dat mag natuurlijk altijd. Het gesprek dat volgde, vond ik inspirerend, vooral omdat het bijzonder open was.’ Van Wersch stemde toe, en denkt dat hij indertijd de tweede PvdA’er in Nederland was die wethouder van buiten ging worden, ná Rob van Gijzel (die in Eindhoven, samen met de PvdA, uiteindelijk kansloos bleek).’
Meeslepend
Op 28 april 2002 werd Van Wersch benoemd. Hij is wethouder, van welzijn, zorg, kunst en cultuur. De PvdA bezet 4 van de 35 raadszetels. Gevraagd hoe hij het wethouderschap sindsdien beleeft, klinkt er een opgetogen ‘prima’. ‘Ik kan me bezig houden’, verklaart hij, ‘met veel maatschappelijk relevante problemen, allemaal problemen die me boeien. En je kunt er invloed op uitoefenen. Daarnaast vind ik het politieke proces meeslepend.’
Maar dit antwoord betreft toch eerder de baan, niet uw positie als politieke nieuwkomer? Verbaasd: ‘Dit is mijn opvatting. Als ik hetzelfde vind als een wethouder van binnen, is dat toch prima?’
Net als zijn collega in De Bilt ervaart Van Wersch zijn onbevooroordeelde instelling als een groot voordeel. ‘Met de problemen van de PvdA van vroeger heb ik niets te maken. Partijpolitieke problemen kun je als buitenstaander juist heel goed omzeilen, óf oplossen. Verder: ik had geen bijzondere kennis van de lokale gemeenschap, evenmin grote expertise op het terrein van mijn portefeuilles. Ik ben in beide opzichten geen expert, in tegenstelling tot mijn collega’s. Natuurlijk is dat een handicap. Maar blijkbaar meende de PvdA dat ik in staat zou zijn die handicap snel weg te werken. En dat is ook zo. De handicap is oplosbaar.’
Dat voordeel kan, zegt Van Wersch, in een nadeel verkeren. ‘Ik weet niet altijd hoe lokale problemen in elkaar zitten. Dat is lastig. Maar van alle terreinen die ik bestrijk, weet ik wel iets af. Ik was geen expert, maar ook geen onbeschreven blad. Wat ik als wethouder van buiten wel mis, is een historisch geheugen: Welke kwesties hebben hier allemaal gespeeld? Welke posities heeft de partij ingenomen in bepaalde dossiers? Ik heb wat dat betreft veel informatie nodig van de fractie. Nu is er zeker een goed samenspel, maar er speelt nóg een probleem: de fractie is óók nieuw. Van de vier raadsleden zijn er drie nieuwkomers. Zo goed en kwaad als het kan vult de fractie mij aan. Voor de rest is het: lezen, praten, kijken en wandelen in de stad.’
En het college? Behandelt dat u als volwaardige wethouder?
‘Ze nemen me serieus, en dat is ze maar geraden ook. In het begin hebben ze misschien met lichte verbijstering gekeken naar wie ik ben en wat ik allemaal niet wist. Zij noemden straten, en ik wist niet waar die lagen. Maar heel snel constateerde ik dat er in Alphen een verrassend collegiaal bestuur is. Daarmee kun je een hoop problemen ondervangen. De fractie neemt me evenzeer serieus. Reken maar, zíj hebben het besluit genomen mij wethouder te laten worden, dus ze moeten wel.’
De onbekendheid met Alphen en politieke rites zal hem maar kort parten spelen, denkt Van Wersch. ‘Naarmate je er langer zit, verdwijnt het belang daarvan. Ik leer snel’.
Speelbal
In de klaagzang over de nieuwe rol van de wethouder in het nieuwe, duale stelsel – we doen er minder toe en zijn meer speelbal – herkent Van Wersch zich ‘deels’. Zijn observatie is: ‘Ik signaleer dat de verhouding tussen college en raad sneller op scherp staat tegenwoordig, en dat de uitkomst van het politieke proces minder voorspelbaar is geworden. En ik moet nog maar zien dat dit bijdraagt aan grotere betrokkenheid van burgers bij de politiek. Toch was het daarom ooit te doen. Vroeger kon je in de coalitie of in het college aanvoelen hoe je een voorstel door de raad moest loodsen. Dat is nu onzekerder geworden. Wat hetzelfde is gebleven, is dat de raad nog steeds niet over hoofdlijnen praat, maar in details schiet. Nee, dat heeft geen bal te maken met het wethouderschap van buiten, maar met de positie van de wethouder in het dualisme.’
Eigener beweging voegt Van Wersch de waarneming toe dat het verleden van een wethouder van buiten in hoge mate bepalend is voor zijn succes. Met dat verleden bedoelt hij ‘kennis, ervaring en opleiding’. ‘In mijn geval is het belangrijk gebleken dat ik een brede maatschappelijke ervaring heb, ruime kennis van politieke processen en veel met overheden heb gewerkt. Dat alles komt mij nu van pas, stelt me in staat het wethouderschap uit te voeren. Dat is een belangrijke constatering. Als je namelijk zomaar iemand van buiten naar binnen haalt, loopt die persoon grote risico’s én de partij.’
bron: Uit Lokaal Bestuur mei 2003
Klik hier voor een video van Hub als opbouwwerker in Alphen.
2002
PvdA kiest buitenstaander als wethouder
ALPHEN AAN DEN RIJN
De PvdA draagt als eerste partij in Alphen aan den Rijn een buitenstaander aan als kandidaat -wethouder. Het is de 53-jarige dr. H. van Wersch die al jarenlang lid is van de PvdA. Hij is voorgedragen, omdat geen van de gemeente raadskandidaten van de PvdA het wethouderschap ambieert. De partij maakt hiermee gebruik van de mogelijkheden van de nieuwe wet “dualisering gemeentebestuur”. De ontkoppeling van het wethouderschap en het raadslidmaatschap maakt het mogelijk personen van buiten de raad als wethouder voor te dragen.
De Alphense PvdA is ervan overtuigd dat Hub van Wersch, die zeer veel ervaring heeft met lokaal en provinciaal bestuur, als buitenstaander een belangrijke bijdrage kan leveren aan het bestuur van de stad. Van Wersch heeft zich in een eerdere functie als hoofd lnterne Communicatie en PR bij de PTT-Post verdiept in vraagstukken van lokale aard. Vervolgens werd hij directeur Voorlichting en Externe Betrekkingen van de gemeente Den Haag. In die functie leerde hij het hele veld van de gemeentelijke politiek kennen. Ook in zijn huidige functie als adviseur en interim~manager houdt hij zich uitsluitend bezig met vraagstukken van de gemeentelijke en provinciale overheid.
Bron: Leidsch Dagblad 26 februari 2002
p.s. Tot maart 2010 was hij wethouder in Alphen aan den Rijn. Daardoor verschijnt zijn naam regelmatig in de lokale pers.
1989
In dit jaar promoveerde Hub aan de universiteit van Amsterdam tot doctor in de culturele antropologie. Zijn proefschrift ging over de langste staking aller tijden, in India. Het boek verscheen in 1992.
Hun huwelijk
Alternatieve cadeaus na huwelijk
KERKRADE, 30 dec. – Op de huwelijksreceptie van Huub van Wersch uit Kerkrade (24) en zijn bruid Anju Marathe uit Poona (India) op 20 januari zal maar één soort cadeaus op prijs worden gesteld: stortingsbewiizen van bedragen voor het Medisch Comité Vietnam. Stichting Medisch Comité Angola, de Mondlane Stichting of de rekening van het Holy Spirit Hospital in Bombay, India.
De receptie is bijzonder, omdat het paar al een maand geleden, in India is getrouwd. Huub van Wersch (volgens zin vader iemand die gezworen had eeuwig vrijgezel te zullen blijven) was een maand of vier geleden, samen met een Heerlense fysiotherapeut, liftend naar India getrokken
Een maand geleden is hij daar getrouwd; gedrieën zijn ze per vliegtuig teruggekomen. Huub, die journalist is, werkt op het ogenblik aan een boek over zijn ervaringen.
De huwelijksreceptie is op 20 januari om 4 uur in het Volkshuis.