In 1878 zetten ruim 300.000 protestantse en 164.000 katholieke Nederlanders hun handtekening onder een volkspetitionnement (verzoekschrift) om ruimte te gunnen aan het bijzonder christelijke onderwijs. Nu, bijna 140 jaar later, onderzoeken historici van de Vrije Universiteit in Amsterdam en de Radboud Universiteit te Nijmegen de lijsten met ondertekenaars.
 
Het Volkspetitionnement van 1878 staat in de lange geschiedenis van de Nederlandse strijd rond het openbaar en bijzonder lager onderwijs. In 1877 draaiden de parlementaire verkiezingen grotendeels rond het Nederlandse onderwijsbeleid. De liberalen wonnen de verkiezingen nipt waarna minister Johannes Kappeyne van de Coppello een concept voor een nieuwe Onderwijswet indiende. Hierin werd bepaald dat het openbare onderwijs strikt neutraal moest zijn. De leerlingen moesten wel worden opgevoed in alle Christelijke deugden’ maar voor godsdienstonderwijs van kerkelijke zijde was geen plaats. Verder werden allerlei eisen aan schoolgebouwen en lesniveau gesteld. Dertig procent van de kosten zou door het rijk worden betaald, de rest door de gemeenten. In het geval van de bijzondere scholen moest deze zeventig procent door de ouders zelf worden opgebracht.

Op 17 juni 1878, dus nog vóórdat de protestantse petitie getekend was, werd een katholieke petitie uitgeschreven die ter ondertekening aan alle katholieke hoofden van huisgezinnen moest worden aangeboden. De petitie was gericht aan de Tweede Kamer. Meteen bij deze eerste aankondiging wordt gemeld dat, wanneer de Tweede Kamer niet luistert naar de wens van de petitionarissen, er een adres naar de Eerste Kamer zal worden verzonden. Mocht dat óók niet baten, dan zou een adres naar de Koning het laatste middel zijn. Uiteindelijk haalde de katholieke petitie aan de Tweede Kamer 148.000 handtekeningen, die aan de Eerste Kamer bijna 168.000 en aan de Koning werden op 8 augustus 1878 164.000 katholieke handtekeningen naar de Tweede Kamer verzonden.

Ondanks de hartelijke woorden die de koning sprak tegen de delegatie tekende hij op 17 augustus de Onderwijswet. Hoewel een andere uitkomst nauwelijks denkbaar was, betekende dit een zware klap voor ondertekenaars van de petitie. Niet de koning kreeg de schuld, maar zijn raadgevers. Het Volkspetitionnement was niet tevergeefs, want het gaf stem aan 305.000 protestanten en 164.000 katholieken, die door het beperkte kiesrecht geen invloed hadden in de Nederlandse politiek.
 
Aan Zijne Majesteit den Koning.
SIRE!
De ondergeteekenden, hoofden van huisgezinnen in de gemeente… geven met verschuldigden eerbied aan Uwe Majesteit te kennen, dat zij kennis hebben genomen van het door de Tweede en Eerste Kamer der Staten-Generaal aangenomen Wetsontwerp tot herziening der Wet van 13 Augustus 1857 (Staatsblad Nr. 103) tot regeling van het lager Onderwijs;
dat zij in genoemd Ontwerp blijven zien de bestendiging van alles, wat, naar hun innigste overtuiging, de Openbare School voor hen onbruikbaar maakt;
dat zij tevens daarin ontdekken het onloochenbare streven, om aan het eenig hun overgebleven hulpmiddel, de Bijzondere School, onder schijnbare eerbiediging van haar recht, het bestaan onmogelijk te maken.
SIRE!
 
De ondergeteekenden wenschen in hun kinderen te zien voortleven de liefde tot het Vaderland, de trouw aan het Vorstenhuis, den eerbied jegens den Koning, waarop zij roem dragen en die zij in kalme als onrustige tijden toonen en zullen blijven toonen. Zij erkennen, als den grondslag dier verheven deugden, de beginselen door het Christelijk onderwijs en de Christelijke opvoeding der Bijzondere School ingeprent
Zij zien echter in genoemd Wetsontwerp aan de Bijzondere School de grondwettige vrijheid weigeren, het grondwettige recht tot bestaan beperken, de middelen tot bestaan ontzeggen, de kracht tot ontwikkeling ontnemen; zij zien de Openbare School in een met hun geweten strijdige richting versterkt, uitgebreid, begunstigd.
Waarom zij, vertrouwende op Uwer Majesteits liefde voor al Hare onderdanen, op de rechtvaardigheid, die de luister is van Haar kroon, op de wijsheid, die zij Haar dagelijks van den Hemel toebidden.
Van Uwe Majesteit nederig en eerbiedig verzoeken, dat het Haar moge behagen aan genoemd Wetsontwerp Hare koninklijke goedkeuring te onthouden.
Hetwelk doende  
van Uwe Majesteit
de getrouwe onderdanen: Gloria

Bron: www.vp1878.nl

Negentien Stamgenoten tekenden deze petitie. Weinig? In die tijd konden niet veel mensen lezen of schrijven. Maar het blijft weinig.

Wie waren het? Ondertekenaars kwamen uit Bocholtz, Den Haag, Heerlen, Kerkrade, Klimmen, Margraten, Rimburg,  Simpelveld, Ulestraten, Vaals en Wittem. Nog niet alle handtekeningen zijn verbonden aan een persoon in de stamboom. Weet je wie het is? Mail ons dan via het contactformulier op de website.
Klik op een foto voor vergroting.