Jan Jacob (roepnaam Jacques) Van Wersch werd in Eijs geboren uit het gezin van Joep Vanwersch en Mieke Bindels. Dit echtpaar trouwde in 1902 en kreeg negen kinderen. Vader Joep was zijn leven lang metselaar. In 1912 bouwde hij een groot huis aan de Dr. Mr, Froweinweg 9. Hoewel de ambtenaren bij huwelijk en geboorten bijna altijd Vanwersch schreven, tekende Joep alle geboorte-aktes met Van Wersch. Deze schrijfwijze wordt nog steeds in de familie gebruikt. Het eerste kind van Joep en Mieke werd in 1903 geboren en het laatste kind, Jacques, werd in 1917 geboren. Er zat dus veertien jaar tussen het oudste en jongste kinderen.
Werk
Zoals zijn vader, en bijna iedereen, ging Jacques ook op de mijn werken. Waar zijn vader op de Domaniale eventjes werkte, werkte Jacques aanzienlijk langer op de Oranje Nassaumijn. Hij was daar sinds 1947, 30 jaar oud, ondergronds machinist op de Oranje Nassau I, (ON 1660, mach o). Hij reed op een treintje om de kool weg te rijden. Op een dag reed hij daar weer en zat wat nonchalant terwijl zijn knie buitenboord stak. Dat heeft hij geweten. Hij knalde met zijn knie tegen een van de pijlers waardoor hij naar het ziekenhuis moest. Maar daarna weer gewoon naar beneden. Pas op zijn 48ste stopte hij bij de Oranje Nassau I omdat de mijn toch ging sluiten. De Oranje Nassau IV was al bovengronds in 1967 gesloten. Hij werd pas op 1 maart 1954, 36 jaar oud, lid van de Nederlandse Katholieke Mijnwerkersbond en was tot zijn afscheid op 1 november 1962 lid.
Na de mijn ging Jacques in 1965 bij de Nederlandse Gasunie, district Zuid werken die in 1963 was opgericht omdat er gas in Slochteren was gevonden. Het bedrijf was en is verantwoordelijk voor het ondergronds transport van het aardgas. Jacques ging op het kantoor in Schinnen werken op de repro kamer.
Zijn werkzaamheden hielden in dat alle tekeningen, waarop de leidingen stonden, toen nog op het blauwe kalkeerpapier, vermenigvuldigd moesten worden voor alle betrokkenen als gemeentes en aannemers. Tot 1970 werkte hij in Schinnen. Toen District Zuid daar ging sluiten, splitste het bedrijf zich in drie afdelingen die in Born, Boxtel en Eindhoven gevestigd werden. Aangezien Jacques Van Wersch tot het technisch personeel behoorde, moest hij ook naar Eindhoven verhuizen. Zij gingen daar in de buurt met hun vier kinderen wonen. Tot zijn pensionering, toen nog 65 jaar, bleef Jacques daar werken. Bij zijn afscheid kreeg hij een boormachine. Natuurlijk sprak hij een dankwoord uit en zei onder meer dat hij niet blij was met dat cadeau: “Ik dacht nu van het werken af te zijn, maar met dit geschenk moet ik weer gaan werken.” OP deze foto zit Jacques Van Wersch achter de repro-machine.
Familie
Jacques kwam dus uit een groot gezin, zoals dat gewoon was in die tijd. Het telde zeven jongens en twee meisjes. Een van de meisjes was Trautje die op 26 jarige leeftijd overleed na een brand in kasteel Wittem waar zij in dienst was. En één van de jongens overleed slechts zes maanden oud.
Hij trouwde in Eijs voor de kerk in 1949 en voor de wet in 1950 met Netty Sporck, ook uit Eijs. Die had hij bij een toneeluitvoering van KJV in Eijs ontmoet. Jacq speelde in de pauzes piano en Netty trad met de andere meisjes op in het toneelspel. Zoals het destijds behoorde, was de kapelaan de directeur van de KJV. Jacq. speelde ook in de pauzes van de toneelgroep Omhoog uit Eijs.
Het was een grandioos huwelijksfeest want op dezelfde dag en op hetzelfde moment en in dezelfde kerk trouwde ook Els Sporck de zus van Netty in Eijs met Mathieu Zinzen. Deze kerk heeft altijd een belangrijke rol in hun leven gespeeld. Vandaar dat Jacques na zijn pensioen van het kerkje een schilderij maakte (linkerfoto). En dat schilderij stond ook op zijn bidprentje. Zijn broer Harrie schilderde ook net zoals hun neef Paul Servaas van Wersch.
Schilderen was echter niet zijn enige hobby. Zijn hele leven lang maakte hij muziek.
De jonggetrouwden bleven in Eijs wonen waar hun vier kinderen geboren werden. In de jaren zestig was het de bedoeling dat zij naar Hulsberg zouden verhuizen. Jacques had al grond op het oog om een bungalow te laten bouwen. Maar opeens gooide de gemeente Hulsberg roet in het eten. De grond die Jacques met de gemeente had doorgesproken werd in 1962 aan de zusters verkocht die daar het plan hadden om er een kleuterschool te bouwen. Pas zeven jaar later, in 1969, werd deze kleuterschool gebouwd. Jacques en Netty moesten dus een ander pand zoeken en dat werd ook in Hulsberg. Dit huis was in 1956 gebouwd en het gezin trok er in 1963 in. Tot begin 1970. Want toen moest het gezin verhuizen omdat de Gasunie, waar Jacques werkte, naar Eindhoven verhuisde.
Op een dag in de zomer van 1966 vroeg een van zijn vrienden, waarmee Jacques in het koor zat, of hij enkele gasten kon plaatsen. Zijn vriend had een pension, maar toen te veel gasten. Jacques overlegde dit met zijn vrouw en samen besloten zij die vakantiegasten op te nemen. Dat was het begin van pension J J van Wersch in Hulsberg. Ieder jaar, tot hun verhuis in 1970, kwamen acht tot tien gasten per seizoen, vaak dezelfde ook nog. Jacques vroeg ƒ 11,- (= € 5,-) per nacht per persoon met ontbijt, lunch en avondeten er bij inbegrepen. De gasten kwamen veelal uit de Randstad. En ’s avonds schonk hij onbeperkt bij. Het was er altijd gezellig. Jacques speelde piano, hun kinderen maakten muziek en er werd gezongen. Logisch dat dezelfde gasten ieder jaar terug kwamen.
In het laatste seizoen voor hun verhuis adverteerde Jacques in 1969 enkele malen in de Telegraaf, Vrije Volk en het Algemeen Handelsblad met het pension dat ze nog ruimte hadden..
Muziek
Muziek was de rode draad in heel zijn leven. Het hoofd van de lagere school vroeg aan Joep van Wersch, de vader van Jacques, wat hij van plan was met zijn zoon nadat die de school had afgerond, Vader antwoordde dat hij iets in de muziek wilde zoeken voor zijn zoon, bijvoorbeeld naar het conservatorium. Aangezien het crisistijd was, dus geldgebrek, werd het de mijnen.
Vader schafte echter wel een piano aan, een hele uitgave in die tijd. Het was logisch dat zijn vader dat deed wat hij was met zijn broer Henri en vier anderen (de heren Spork, Bindels, Odekerken en Boltong) die op 5 februari 1900 de Vereeniging Harmonie St. Agatha in Eijs oprichtten.
De doelstellingen waren: 1: de beoefening der muziek: 2. de opluistering van kerkelijke plechtigheden in de parochie Eys en 3. de opluistering van feesten. I
n de statuten stond: De vereeniging bestaat uit werkende leden en eereleden. Werkende leden zijn zij die aan het bestuur van een Christelijk en goed zedelijk gedrag voorkomen en als zoodanig door hem worden aangenomen. Het lidmaatschap wordt verkregen op voordracht van een bestuurs- of werkend lid of bij persoonlijke aanmelding aan het bestuur. Enkele jaren later kwamen de twee andere broers van Jacq. er ook bij, Fons en Willem. Muziek was Jacq dus helemaal niet vreemd. Het zat in zijn genen.
In 1962 werd het orgel van de kerk in Eys gerestaureerd. Als dank daarvoor werd de Krönungsmesse van Mozart uitgevoerd. Jacq. zat als vaste organist in het organiserend orgelcomité. Dat was het begin van een jaarlijkse traditie. Deze Krönungsmesse wordt nog steeds ieder jaar in juni in Eys uitgevoerd.
Na de verhuizing in 1963 van Eys naar Hulsberg werd hij hier directeur (= dirigent) van het kerkelijke mannenkoor en sinds 1964 dirigent van het gemengd kerkelijk zangkoor onder de naam St.Caecilia dat door hem was opgericht.Een gemengd koor was toen niet gewoon Hij richtte daarna nog twee koren op: Eerst het dameskoor Laudate in 1969, voor de rouw en trouw in de kerk, en een jongenskoor. Jacques bespeelde bij de koren het kerkorgel maar was ook de dirigent. In 1971 werd voor het koor een nieuwe dirigent gezocht. Hij richtte in 1967 de Champino’s op, een dubbel mannenkwartet. De mannen kwamen, haast uiteraard, uit het Hulsbergse mannenkoor.
1968: Wereldrecord?
In Trouw stond in maart 1968 het volgende artikel:
Orgelspel – 96 uur – moet einde maken aan recordbrekerij
Van onze correspondent HULSBERG — Pianist Jacques van Wersch uit Hulsberg gaat maandagavond om acht uur zijn eerste melodietje inzetten op zijn electronisch orgel. Tot donderdagavond zal hij het orgel ononderbroken bespelen. Dat is in totaal 96 uur. Het ligt niet in de bedoeling van de heer Van Wersch een nieuw record te vestigen, maar in tegendeel eindelijk eens een einde te maken aan de orgelwaanzin. ‘Dit is een aanfluiting voor de muziekbeoefening. Met het niet te evenaren record zal het dan wel afgelopen zijn, meent hij. De laatste maanden werd op verschillende plaatsen in Limburg getracht een nieuw record te vestigen. Om hier nu een eind aan te maken is de heer Van Wersch eveneens enkele maanden bezig aan een conditietraining, terwijl hij ook zijn repertoire aanzienlijk heeft uitgebreid. Hij kan nu 3644 verschillende stukken spelen.
Persbericht van de familie van Wersch, eind maart 1968:
Hammond-orgel record te Hulsberg
Na een langdurige en intensieve voorbereiding zal de heer van Wersch uit Hulsberg a.s. maandag starten met een poging alle bestaande records hammondorgel-spelen te verbeteren. Het eerste doel is gedurende 4 dagen of 96 uren aan een stuk te spelen. Hiertoe werd het orgel welwillend afgestaan door het Kerkelijk Zangkoor ter plaatse en de zaal door de heer W. v.d. Bosch geheel gratis ter beschikking gesteld.
Dank zij de burgemeester van Hulsberg werd vergunning verkregen om minimaal 4 dagen muziek te maken, echter met de beperkende bepaling na 22.00 uur met gedempte registers te spelen.
Dokter Jongen uit Hulsberg zal hem medisch begeleiden en een verpleegster ter beschikking stellen m van Wersch lichamelijk in de juiste conditie te houden ten einde deze langdurige recordpoging te volbrengen.
Het repertoire van de heer van Wersch zal bestaan ui ca. 9650 liederen, ouvertures, rhapsodie’s en karakterstukken. Mocht hij hier niet genoeg aan hebben, zo deelde hij ons mede, dan worden nog ca. 400 “ langharige” (beat) muziek gespeeld.
Het groots opgezette plan, waaraan verder nog meewerken de vrijwillige politie van Hulsberg voor de controle, de technische dienst van de Philips voor de elektronische tijdwaarneming, het Rode Kruis van Den Haag, die dhr. Van Wersch en de helpers en medewerkers voorzien van broodjes en koffie, zal door de N.T.S. worden opgenomen en in het programma “Mensen in de Sport” worden uitgezonden.
Wij wensen dhr. Van Wersch veel succes met zijn recordpoging en hopen, dat dit succes voorgoed een einde maakt aan alle record-pogingen op het hammond-orgel.
Op 2 april 1968 schreef het Limburgs Dagblad:
Bij april-orgel Hulsberg alle registers open
Hulsberg, 2 april – de één-april-val, die maandagavond in Hulsberg door organist van Wersch was opgezet, heeft gewerkt. De organisator, die met de orgel-wereldrecord-rage de draak wilde steken is daarin geslaagd. Omgeven door pseudo-artsen en dito verpleegster heeft de heer Van Wersch zijn “nummer’ afgewerkt. De toch nog opmerkelijk velen die “erin gelopen zijn”, waren een bewijs temeer dat men heilig gelooft in dit soort recordpogingen.
Foto: Op deze eerste april waren aanwezig als ‘dokter’ met een stethoscoop Wiel Wouters, destijds voorzitter van het Gemengd Kerkkoor St. Caecilia Hulsberg waarvan Jacques dirigent was. De ‘dokter’ met de fietspomp was Math Gijzen, destijds voorzitter van de voetbalclub RKVVH. Wouters stond destijds bekend als grote gangmaker van dit type evenementen. Het werd gehouden in het café Wiel v.d. Bosch aan de Aalbekerweg, het toevluchtsoord van vele Hulsbergse dorstlustigen. De verpleegster was een collega van de Gasunie met als voornaam Mariet. Rechts staat Netty Sporck, de vrouw van Jacques, tijdens de ontknoping om 00.00 uur.
Verhuizing
Na zijn verhuizing naar Brabant speelde hij bij enkele koren. Onder andere in Riethoven (bij Bergeijk) en vanaf 1978 bij het gemengd koor St. Martinus in de parochie St. Martinus, Tongelre (Eindhoven). Daarnaast gaf hij natuurlijk ook pianoles.
Zijn liefde voor muziek werd door twee van hun zonen overgenomen. Leon zingt als bariton en Gabriël is klassiek pianist.
In de Margriet, weekblad voor vrouwen en meisje, van 20 mei 1967 stond een ingezonden brief van hun moeder:
ONS MUZIKALE KIND Mijn man is heel muzikaal, maar hij heeft door geldgebrek zijn pianostudie niet kunnen voltooien. Zijn grote wens was dat een van onze kinderen het in de muziek verder zou brengen dan hij. Toen ik ons derde kindje verwachtte, ging ik een keer met mijn man naar een concert in Maastricht. Ik houd van een goed concert, maar in zulke omstandigheden ben je overgevoelig en grijpt alles je veel meer aan. Ditmaal raakte ik zo onder de indruk van de muziek, dat ik God smeekte een van mijn kinderen de gave te geven zulke muziek te maken. Het kindje, toen nog niet geboren, is nu negen jaar. Drie maanden hebben we dag en nacht voor zijn leventje moeten vechten en vijf jaar lang hebben we met hem gesukkeld. Maar God liet ons niet alleen ons kind behouden; Hij gaf juist dit kind een grote muzikale begaafdheid mee. Op het conservatorium in Maastricht is hij onlangs als pianoleerling aangenomen. Mevr. Van Wersch-Hulsberg.
Jacques van Wersch overleed op 27 april 1996, 78 jaar oud. Niet voor niets staat er een notenbalk op zijn grafsteen.
