In de loop der jaren verschenen aan de hand van twee Stamgenoten uit Simpelveld boekjes met de titel: Op zoek naar onze voorvaderen. Totaal zijn er vier verschenen. Hieronder volgt deel 5 dat nooit uitgegeven werd over Hoebert van Wersch (Simpelveldse Tak S.9h), geschreven door Hubert van Wersch, aangevuld door nieuw onderzoek.
Na de lange en uitgebreide biographie over Pieter Joseph van Wersch krijgen we nu het verhaal van zijn zoon die de enige stamhouder zou worden van het geslacht van Wersch nl. Johannes Stephanus Hubertus 23 december 1825 in Simpelveld geboren.
Op jeugdige leeftijd werd hij met verschillende sterfgevallen in zijn naaste familie geconfronteerd o.a. 29 juli 1828 overleed zijn grootvader Theodoor van Wersch die bij hen inwoonde. Een jaar later in 1829 overleed zijn Moeder Maria Sibilla Catharina Cornely. Op 4jarige leeftijd moest hij reeds de moederlijke liefde en opvoeding ontberen. In 1832 toen Hubert 7 jaar oud was, stierf zijn enige broer.
Ik geloof dat al deze sterfgevallen op hem een grote stempel hebben gedrukt. Hij werd waarschijnlijk door Pastoor Lod. Bluyssens, die van 1807-1848 onze parochie bestuurde, in de parochiekerk gedoopt. Meester Smeets, die in 1828 van uit Voerendaal naar Simpelveld kwam is zijn enige onderwijzer geweest. De school bevond zich toen in de Dorpsstraat 22 waar Textielzaak Hermans gevestigd was, nu Hub Eussen en Riet Martens.
Van zijn jeugd weten we zeer weinig.
Bakker Hoebert van Wersch
In het jaar dat hij 19 zou worden moest hij zich bij de Nationale Militie melden. Daar noteerden zij dat zijn gezicht rond was, voorhoofd plat, ogen bruin, neus spits, mond matig, kin rond, wenkbrauwen: zwart en 1,64 groot.
13 januari 1851 toen hij 25 jaar oud was, is hij in het huwelijk getreden met Anna Maria Franssen. Deze was een zuster van zijn zwager Paul Joseph Franssen die met Maria Elisabeth van Wersch in 1848 getrouwd was, en op Frohnrath woonden. Het jonge bruidspaar van Wersch-Franssen ging in de Beitel wonen en Pieter Joseph van Wersch bleef op de boerderij in de Irmstraat.
19 oktober 1851 werd een zoon geboren. Peetoom was Pieter Jos, de grootvader van vaders kant en Meter was Maria Sophie Scheilen de grootmoeder van moeders kant. Het scheen echter dat onze grootvader Hubert geen geluk mocht kennen, want 1 januari 1852 nauwelijks 10 weken oud stierf dit kind en waarschijnlijk door dit verdriet drie dagen later nl. 4 januari 1852 de moeder. Zo was hij, eerst 26 jaar oud reeds weduwnaar. Vier jaar lang is hij dit gebleven.
Toen hij 30 jaar was ging hij een tweede huwelijk aan met Anna Elizabeth Hubertina Horsmans van de Hof Kardenbeek onder Klimmen. Zij zou onze grootmoeder worden. Zij was een dochter van Jan Mathias Horsmans en Joanna Catharina Hubertina Rhoen. 23 Februari 1833 was zij in Klimmen geboren. Het huwelijk van Wersch-Horsmans werd gesloten 12 november 1855 te Klimmen. Dit huwelijk werd “gezegend” met niet minder dan 18 (achttien) kinderen De eerste vier kinderen werden geboren in de Irmstraat (huis Horbach 1798). In 1833 werd het huis aan de Kerk (Vroenhofstraat) van Pieter Leonard Ernst, een koopman uit Aubel, gekocht (zie koopakte): Huis met stallen, verdere gebouwen en tuin was 16 roeden en 80 ellen groot. De koopprijs was twee duizend vijfhonderd gld. (f 2500,-) P.L.Ernst had dit pand t.o,v. Notaris Wijnans te Gulpen in 1854 gekocht van de weduwe Rubben. Deze had in dit gebouw een winkel gevestigd. In 1837 hadden zij dit huis “opgetimmerd”.
Het echtpaar van Wersch-Horsmans woonde er reeds in 1861. De handel werd door hen voortgezet. Al gauw werd er een bakkerij gebouwd, zodat de verkoop met brood en gebak uitgebreid in koloniale waren werd. Naast de winkel kwam een hotel-restaurant. Door de gunstige aanwezigheid van de spoorlijn Aken-Maastricht kwamen er reizigers eten en overnachten. Grootvader gaf als beroep op “herbergier” of “landbouwer”. Van zijn vier zoons waren er drie die het bakkersvak geleerd hadden nl. Max, Leo en Joseph. Het was waarschijnlijk de eerste bakkerij in Simpelveld. De keuken van Hotel van Wersch was uitstekend en overal bekend. Dat was niet verwonderlijk met zoveel prima kokkinnen. Vooral na de vestiging van het Zuster klooster in 1878 kwamen veel bezoekers uit Duitsland in het Hotel eten en overnachten. Bijzondere gerechten o.a. escargots, champignons (jodenvlees) varkenshersenen werden hier toen reeds gegeten. Naderhand b.g.v. Caeciliafeesten werden grote diners gegeven. Ook mosselpartijen werden vaak gehouden
Notarissen
(nieuw toegevoegd)
In 1863 verkocht hij aan Renier Hubert Reinders, landbouwer, gehuwd met Maria Anna Engelen, woonachtig te klein Souret bouwland gelegen op de Birk in Simpelveld voor ƒ 70,-
1864: Jan Stephan Van Wersch ruilde met Nicolaas Blijlevens een kamer met stal en mestplaats aan de Irmstraat tegen een stuk tuin en boomgaard, ook aan de Irmstraat. Van Wersch kreeg daarbij nog ƒ 100,-
Deze ruiling is aangegaan onder de volgende bepalingen. Iedere der partijen heeft het regt om in de scheidslinie te timmeren en eenen muur te plaatsen: deze muur zal kunnen geplaatst worden half op den eigendom van iedere partij. Deze muur zal alsdan tusschen beide partijen gemeen zijn, met alle gevolgen bij de wet aan gemeenschappelijke muren verbonden, zonder dat diegene der partijen die niet dien muur getimmerd heeft, iets in de kosten van het daarstellen van die muur zal behoeven te dragen.
1865: In januari van dit jaar kocht Jan Stephan van Pieter Ernst, koopman in Aubel, een huis met stallen bij de kerk in Simpelveld voor ƒ 2.500.
Ten overstaan van de notaris Klimmen verkochten Hubert en Anna Horsmans op 22 maart 1865 goederen die aan haar waren toebedeeld, waarschijnlijk vanuit een erfenis. Zij verkochten die goederen aan haar broers en zussen. In deze overdrachtsakte wordt Hubert als herbergier genoemd en beiden als landbouwers.
1865: Hubert woonden met zijn vrouw tot 1865 in het huis A gen trepkes in de Irmstraat. Dat jaar verlieten zij het huis omdat zij tegenover de kerk een nieuw pand hadden gekocht waar hij een herberg begon. De erfenis was dus goed geweest.
20 februari 1867, verkoop voor notaris Hoho Wittem:
…is verschenen Stephanus Johan Hubert Van Wersch, landbouwer woonachtig te Simpelveld welke verklaarde te hebben verkocht en in vollen en vrijen eigendom onder vrijwaring als naar regten overgedragen aan Jacob Wildergans, landbouwer gehuwd met Anna Catharina Sterk woonachtig te Simpelveld hierbij tegenwoordig en in koop aannemende een bouwland groot acht roeden tachtig ellen gelegen in het Langveld in de gemeente Simpelveld tusschen Sterk en den kooper bij het kadaster bekend onder sectie B nummer 593, toebehoorende aan den verkooper als hebbende hij hetzelve bekomen uit de nalatenschap van zijnen vader blijkens testamentaire actie van scheiding verleden voor den Notaris Batta te Kerkrade den vijfden Junij achttien honderd zes en vijftig, overgeschreven ten kantore der hypotheken te Maastricht den negen en twintigsten Januarij achttien honderd twee en zestig deel 327 nummer 105.
Wildergans betaalde hiervoor ƒ 110,-
1868: De zaken gingen inderdaad goed en Hubert stopte definitief met zijn landbouwactiviteiten. Begin 1868 hield hij ten overstaan van notaris Hoho uit Wittem in zijn café een openbare verkoop waarbij zowel zijn twee koeien als de ploeg en twintig andere gereedschappen verkocht werden, maar ook een groot aantal perenbomen. Hij ontving hiervoor ƒ 475,25.
Verkocht werden
1: Slagkar aan Nicolaas Hupperts te Bohnenheide gemeente Wittem voor zeven en dertig gulden.
2: Lange kar aan Willem Jozef Franssen te Spekholzerheide gemeente Kerkrade voor zeven en twintig gulden.
3: Ploeg, Hendrik Wintgens te Busschenhaus, Simpelveld, 11,50.
4: Eg, Leonard Jozef Didden, Simpelveld, 2,-
5: Wel, Gillis Jozef Merx, Simpelveld, 11,-
6: oogstladder aan Willem Jozef Franssen voornoemd, 5,25.
7: Regenvat aan Hubert Vincken te Bocholtz, 3,25.
8: Zadel aan Willem Jozef Spricht Spekholzerheide, 4,50.
8: Achterhaam aan Hendrik Wintgens voornoemd, 3,75.
9: Trek zeel aan Hendrik van Kan te Huls, 7,50.
10: Onderhelp aan Hendrik Dodemont te Simpelveld 1,40.
11: Louschen aan Mathijs Jozef Vriessen Busschenhausen 2,40.
12: Louschen aan Karel Baumans in Huls, 2,-
13: Lijn aan Karel Rhoen te Simpelveld 1,60.
14: Haam aan Jozef Knops te Lemiers, gemeente Laurensberg 4,-
15: Toom aan Pieter Jozef Lersch Simpelveld 1,-
16: Zeel aan dezelfde man, 2,-
17: Ketting aan dezelfde man, 0.90.
18: Ketting aan Willem Franken te Simpelveld, 2,-
19: Ketting aan dezelfde man, 1,50.
20: Klinker aan Hendrik Wintgens voornoemd, 1,80.
21: Toghaam aan Hubert Senden Bohnenheide, 0,50.
22: Klinker aan Jozef Nijsten te Simpelveld, 1,20.
23: Kettingen aan Pieter Jozef Lersch voornoemd 1,60 .
24: Koe aan Jozef Jongen te Bocholtz 91,-
25: Koe aan Johan Deckers Simpelveld 97,-
Alles bij elkaar: 325,95
Dan diverse partijen Slaghout en ander houtgewas gelegen in het Simpelvelderbosch aan een
aantal kopers.
Zes perenbomen aan Willem Vlieg te Simpelveld voor 1,20.
Perenbomen aan Hubert Pakbier 2,10.
Perenbomen Peter Jozef Klinckenberg te Wijlre 2,60.
Perenbomen Leonard Vrösch, Simpelveld, 6,80 en 3,20.
Perenbomen aan Lodewijk Rosenbom Spekholzerheide 3,30 en 1,40.
Perenbomen aan Christiaan Rosenboom Spekholzerheide, 2,70.
Perenbomen aan Daniel Hollands te Bocholtz 2,30.
Perenbomen aan Willem Jongen Simpelveld 3,30.
Perenbomen aan Theodoor Van Wersch te Simpelveld, 2,30.
Perenbomen aan Pieter Jozef Bisschof te Spekholzerheide 1,30 en 1,20.
Perenbomen aan Hendrik Dodemont te Simpelveld, 1,-
Perenbomen aan Cornelis Senden te Ubagsberg 1,50.
Perenbomen aan Christiaan Gorissen te Bocholtz 1,30 en 1,60 en 1,20.
Perenbomen aan Pieter Jozef Ploemen Huls, 1,40.
Perenbomen aan Willem Hendrik Ploemen te Simpelveld, 1,20.
Perenbomen aan Pieter Franssen 1,30.
Alles bij elkaar 149,30.
Geloof
Voordat we met de volgende generaties van onze familiegeschiedenis verder gaan, willen we eerst enkele opmerkingen vooraf laten gaan t.a.v. geloof, beroep en nationaliteit van de leden van de vorige generaties. Wat het eerste betreft kunnen we wel zeggen, dat alle leden van de grote van Wersch familie tot de Rooms-Katholieke Kerk behoren. Tussen 1700 en 1800 werd ons dorp Simpelveld omgeven door gebieden die door Protestanten geleid werden o.a. Heerlen, Vaals en Gulpen, die tot het gebied van de Staten-Generaal der Nederlanden behoorden.
Wat het beroep betreft kunnen we zeggen dat practisch 80% der bevolking hun brood in de boerensector verdienden.
De nationaliteit tussen 1700 en 1800 zei de meeste mensen van deze streek totaal niets. Van 1713 tot 1794 behoorde ons gebied tot het Land van Rode dat in die tijd onder het gezag van Oostenrijk stond. Van 1794 tot 1815 waren wij een deel van het Franse Rijk. Daarna kwam dit gebied bij het Koninkrijk Nederland. Van 1830 tot de Belgische Opstand kozen de bewoners van deze streek allemaal bewust de zijde van de Belgen. Ondanks alle protesten werden zij in 1839 toch bij Nederland gevoegd, maar hun vaderlandsliefde stond op een zeer laag pitje. De meesten huldigden het liberale beginsel van vrijheid. Liberaal voelen de meeste leden van onze familie zich. Dat wil niet zeggen dat we liberaal stemden. Maar na 1870 (de Frans- Duitse oorlog) tijdens het opgroeien van een nieuwe generatie kwam hierin toch langzaam een verandering. Sommigen hielden het met de Duitsers anderen met de Fransen.
Kinderen
Van de 18 kinderen van onze grootouders trouwden er tien en wel 4 met een Nederlander, 3 met een Belg, 2 met een Duitser en 1 met een Luxemburgse. Internationaler kon het haast niet. Toch spraken zij allen dezelfde taal nl. Het “Zumpelvelder Plat”. Deze 10 getrouwde kinderen zorgden voor 51 kleinkinderen. Van deze 51 trouwden er 29 die 107 achterkleinkinderen op deze wereld brachten. Van hen waren er in 1984 niet minder dan 86 gehuwd, die op huh beurt de taak op zich namen om te zorgen, dat de stam “van Wersch” niet uitsterft en inmiddels is deze generatie uitgegroeid tot 187 personen.
Bij het vervolg van mijn verhaal moet ik er eerst op wijzen dat ik mijn grootouders nooit gekend heb. Grootmoeder overleed in 1878 en grootvader in 1904, terwijl ik zelf eerst in 1917 geboren ben. Dus alles wat ik over hen te vertellen en te schrijven heb, is mij door anderen. o.a. mijn ouders, ooms en tantes en oudere neven en nichten medegedeeld.
Toen het echtpaar van Wersch-Horsmans ± 1860 verhuisde van de Irmstraat naar de tegenwoordige Vroenhofstraat hadden ze reeds vier kinderen. Officieel heette de Vroenhofstraat in die tijd Schiffelderstraat. Deze begon aan de kerk en liep door tot aan de Bocholtzerweg. Na de komst van het Zusterklooster in 1878 kregen we de splitsing Vroenhofstraat, Kloosterstraat en Schiffelderstraat.
De volgende veertien kinderen zijn allen in het huis aan de kerk geboren. 25 maart 1878 werd Eugenie geboren. Zij was het achttiende en laatste kind van onze grootouders. Volgens de geboorteaangifte gebeurde dit om drie uur voormiddag. Ten gevolge van een bloedvloeiing overleed de moeder dezelfde dag. Volgens de akte van overlijden was dit om negen uur in de voormiddag d.w.z. zes uur na de bevalling. Als vroedvrouw bij al de geboortes trad op “Wiesvrouw Bindels”. Als een arts aanwezig was geweest, zou deze vloeiing beslist niet het einde van onze grootmoeder betekend hebben betekend. Grootvader werd hiermede op 52-jarige leeftijd voor de tweede keer weduwnaar en dat met nog dertien kinderen, vijf waren er reeds op jeugdige leeftijd overleden. Bij de dood van Hubertina van Wersch-Horsmans was nog geen der kinderen getrouwd.,
Goede raad was duur. De zes jongste spruiten werden voorlopig bij familie ondergebracht. Joseph (mijn vader) was bij familie in de Beitel. Na een half Jaar echter waren alle kinderen weer thuis, behalve Xavier. Deze was bij een broer van Hubertina van Wersch-Horsmans in Maastricht. Dit echtpaar “Sjang Horsmans-Smits” had geen kinderen: Xavier heeft zijn jeugd in Maastricht doorgebracht.
Jammer genoeg is er van onze grootmoeder geen foto aanwezig. Wel heb ik er een van haar moeder in mijn bezit.
Ondanks alles moest het leven in huize van Wersch doorgaan. Er was ontzettend veel werk en daardoor was er niet veel tijd om aan het vreselijk verlies en leed dat er was te denken. Onze grootvader is niet meer hertrouwd en dus 26 jaar, tot 1904 alleen gebleven.
Bij het geven van een parochieretraite zou een van de paters te keer zijn gegaan over het bezoeken van cafés en danspartijen. Ook de caféhouders zelf kregen menige veeg uit de pan. Grootvader die zich erg gegriefd en beledigd voelde zou toen met deze pater een gesprek gehad hebben en hem gezegd hebben, dat wanneer de pater zijn gezin zou onderhouden, grootvader genegen zou zijn, zijn bed in de kerk te plaatsen en er de hele dag zou blijven en bidden om de Heer te danken. Toen de pater vernam hoe de vork aan de steel zat en de toestand bij grootvader thuis was, bood hij zijn excuses aan.
5 juli 1878, nauwelijks drie maanden na de dood van haar moeder overleed de kleine Eugenie. Weer een half jaar later, 17 januari 1879 stierf de invalide Sjang. Hij was vijftien jaar en na de dood van zijn moeder zienderogen achteruitgegaan. Zijn zuster Anna had hem verzorgd.
De elf overgebleven kinderen van Hubert van Wersch zijn allen ouder geworden dan zestig jaar.
In het vervolg van ons verhaal hopen we de geschiedenis van deze afstammelingen verder te kunnen nagaan.
Ondanks de vele beslommeringen (vooral huiselijke) vond onze grootvader de tijd om zich met de gemeentepolitiek te kunnen bezighouden. In 1871 werd hij tot lid van de Gemeenteraad gekozen. We kenden toen in ons land het zgn. “Census Kiesrecht” d.w.z. alleen degenen die een bepaalde som aan grondbelasting betaalden mochten hun stem uitbrengen. In Simpelveld hadden we in 1870 ongeveer veertig kiezers.
Huwelijk 1899
Op 29 november 1899 trouwden Liza van Wersch nummer 38) met Cornelis Berger nummer (37).
Vader Hubert van Wersch (50) was twee keer getrouwd. De eerste keer met Joanna Franssen die een jaar na hun huwelijk overleed.
Hij trouwde daarna met Elisabeth Horsmans en kreeg met haar 21 kinderen waarvan er slechts 11 bleven leven. Die kinderen staan op de foto.
Moeder overleed in het kraambed in 1878. Hun toen geboren dochter overleed enkele maanden daarna.
1:
2: … Sevaerts
3: Adolf Engels
4: Leo van Wersch
5: Pol Daemen
6: Joep Kolff
7:
8:
9: Franssen-Rouwette
10: Xavier van Wersch
11: Franssen
12: Jozef Berger
13: Willem Hollands
14: Franssen
15: Jos Hermans
16: José van Wersch
17: Joseph Franck
18:
19:
20:
21: Anna Horsmans
22:
23:
24:
25:
26:
27:
28:
29: Anna van Wersch
30: Frans Souren
31: Maria Engelen
32: Ernest Eussen
33: Cornel van Wersch
34:
35: Winand Jöbses
36: Werner Jöbses
37: Cornel Berger
38: Liza van Wersch
39: Carolina Berger
40: Jos van Wersch
41: Fina van Wersch
42: Max van Wersch
43: Jos Klinckenberg
44: Mina van Wersch
45: Marie van Wersch
46:
47: Louis van Wersch
48: mw Hollands
49: Wilma Berger-Jöbses
50: Hubert van Wersch
51: Xavier Horsmans
52: Cornel Jöbses
53: Mina Jöbses
54: Hubertina van Wersch
De kinderen met hun partners:
Hubertina van Wersch (54) met Cornel Jöbses (52)
Max van Wersch (42) met Fina van Wersch (41)
Anna van Wersch (29) met Frans Souren (30)
Fina van Wersch (17) met Jos Franck (18) (foto rechts op latere leeftijd)
Mina van Wersch (44) met Jos Klinckenberg (43)
Lisa van Wersch (38) met Cornel Berger (37)
Emilia van Wersch (16) met Jos Hermans (15)
Jos van Wersch (40) die zes jaar later zou trouwen met Anna Wark (24)
Leo van Wersch (24)
Xavier van Wersch (10)
Marie van Wersch (45)
Wilma Berger Jöbses (49), moeder van de bruidegom
Familiebanden:
Nummer 35 en 36: Winand (*1853) en Werner (*1855) Jöbses zijn broers.
Hun vader, Jacob Jöbses, was de broer van Winand (*1819 Jöbses.
Cornel Jöbses,( nummer 52) was de zoon van Winand (*1819) en Maria Berger.
Daardoor zijn Cornel en de broers Winand en Werner neven van elkaar.
Xavier Horsmans (nummer 51) was de broer van Anna Horsmans (nummer 21).
Anna Horsmans was de zus van Elisabeth Horsmans die met Hubert van Wersch (nummer 50) getrouwd was.
Zij staat niet op de foto omdat zij in 1878 overleden was.
Joannes Hubertus Xaverius Horsmans werd in 1877 tot priester gewijd, was daarna kapelaan in Berg en Terblijt. In 1896 werd hij benoemd tot professor te Rolduc. Tot en met 1900 was hij rector van het RK Weeshuis in Maastricht. In 1900 legde hij, vanwege rust, zijn ambt neer. Hij overleed in 1920.
Ernest Eussen (nummer 32) is de zoon van Joanna Catharina Horsmans, een zus van Xavier en Anna hierboven genoemd.
Joanna Catharina Horsmans trouwde Jean Guillaume Eussen. Zij kregen een aantal kinderen waaronder Paulus Hubertus Ernest Eussen (1863-1935)
Hij was dus geen directe familie van het bruidspaar.
Werk
Van 1871 tot 1901 is Hubert van Wersch onafgebroken lid van de Raad geweest. Vanaf 1881 zelfs wethouder. In 1901 toen zijn schoonzoon Cornel Berger sr. tot lid van de Raad gekozen werd, nam hij ontslag. Zoals we reeds eerder zagen hadden we van 1885 tot 1901als College van Burgemeester en Wethouders in Simpelveld drie volle neven: Louis van Wersch burgemeester en Hubert van Wersch en Andreas Horbach (zoon van Anna Catharina van Wersch) als wethouder.
Economisch gesproken stond Grootvader er goed voor, want café-hotel bakkerij en winkelbedrijf draaiden heel goed. Want ofschoon er zeven dochters in huis waren had men toch een “meid” voor het ruwe werk. Simpelveld had in 1880 ongeveer 1800 inwoners. Vooral de aanwezigheid van het Zusterklooster (± 400 personen) en het drukke reizigersverkeer met de trein brachten veel mensen naar ons dorp.
Doordat grootvader zijn kinderen zgn. op “wissel” liet in België spraken dezen allen tamelijk goed Frans. Daar zij ook de Nederlandse en Duitse taal machtig waren spraken dus zij dus drie talen. In ons dorp waren dat toentertijd maar weinigen die dat konden zeggen. In 1880 was in Simpelveld zelfs nog 30% analfabeet.
Van zijn tien kinderen die getrouwd waren hadden er zeven een café of een winkel of zelfs beide. Bovendien waren er enkelen die daar een of andere handel bijdreven o.a. fruit – veevoeder – kolen – of aardappelhandel. Verder hadden de meesten nog een klein landbouwbedrijf om in eigen behoeften te kunnen voorzien.
Opvallend is dat er onder deze elf kinderen geen enkele bij is die als knecht of arbeider zijn kost verdiende. Zij waren practisch allen zelfstandig. Ook is er niemand onder hen die in de opkomende mijnindustrie als mijnwerker zijn gezin moest onderhouden. Bovendien bezaten allen een of meerdere huizen, dat er toch op wijst dat zij sparen konden, energiek en initiatiefvol waren.
Grootvader Hubert van Wersch was ook in verre omtrek bekend als genezer van zieke koeien of paarden. Hij bereidde zelf verschillende zalven en smeersels. Voor gewrichtspijn en spierpijn had ieder huisgezin van de familie van Wersch net universele middel “witsmeer” in huis. Ook was men aanhanger van de “natuurgeneeskunde”. Verschillende soorten bloemen, planten en kruiden werden geplukt en verzameld om er later thee van te maken. Vooral Tante Anna uit Burtscheid was op dit gebied een waar expert.
Voor 1900 en ook nog vele jaren erna, was Simpelveld en de naam “Van Wersch” bijna identiek. Voor een buitenstaander klinkt dit misschien erg verwaand en arrogant. Maar de feiten liggen er nu eenmaal. In Simpelveld zelf en ook degenen van buiten ons dorp die hier weleens vertoefden zullen er weinig mensen zijn die niet eens een bezoek aan Huize van Wersch brachten. Dit was ofwel aan de dansavonden tijdens de kermis (vooral met Pinksteren) en het bekende café, ofwel naderhand aan de “Witte Bioscoop”. Ook de bakkerswinkel en de bakkerij telden veel klanten, Daar waren ook nog andere oorzaken die de naam “van Wersch” een bekende klank gaven. Om die echter allemaal te verklaren is nog niet zo gemakkelijk
Raadsleden
Op vele terreinen van het ontluikende leven op politiek, sociaal en cultureel gebied waren het leden van de familie van Wersch die tot de oprichters behoorden en verder de toon aangaven.
Op politiek terrein zagen we reeds dat verschillende leden jarenlang het Bestuur van de Gemeente in handen hadden. Zo waren er twee burgemeesters van Wersch namelijk Theodoor van Wersch van 1790 tot 1813 en Lodewijk van Wersch van 1875 tot 1905. Bovendien was deze laatste van 1855 tot 1905 (precies 50 jaar) secretaris van de gemeente. Zijn neef Cornel (de zoon van zijn broer) van 1905 tot 1907. Hubert van Wersch van 1921 tot 1945 gemeentesecretaris. Tijdens de ledenvergadering van de Z.N. Brandverzekeringsmaatschappij in Roermond werd Huub in februari 1924 tot commissaris van deze maatschappij gekozen.
Hij werd opgevolgd door zijn aangetrouwde neef Jacques Havenith die tot 1966 secretaris der gemeente was.
Ontvangers der Gemeente waren Lodewijk van Wersch van 1855 tot 1875, Max van Wersch van 1894 tot 1924 en Hubert Berger van 1924 tot 1929.
Leden van de Raad en Wethouders zijn de volgende “van Wersch” geweest:
Jean Stephanus van Wersch van 1836 tot 1838,
Johannes van Wersch van 1851 tot 1876 (wethouder en lid),
Hubert van Wersch (grootvader) van 1871 tot 1901 (wethouder en lid),
Cornel Berger sr. van 1901 tot l917 (wethouder en lid),
Zijn beide zoons Werner en Cornel Berger,
Hubert van Wersch (oud-secretaris) raadslid.
De eerste vrouw die raadslid werd in Simpelveld was Anna van Wersch-Wark die van 1923 tot 1927 in de raad zat,
Maxime van Wersch van 1939 tot l946.
Enkele keren hebben we er reeds op gewezen dat van 1885 tot 1901 zelfs drie neven van Wersch het college van B. en W. vormden.
Simpelveldse Verenigingen
Omstreeks 1880 bestonden er in Simpelveld practisch geen verenigingen, terwijl er vandaag meer dan honderd zijn. Onze eerste en oudste vereniging zijn door of mede door leden van onze stam opgericht en café van Wersch was vaak het verenigingslokaal.
Bij het Kerkelijk Zangkoor “Harmonia” (opgericht l859) waren Cornel van Wersch sr. en jr. lange tijd organist of zanger. Vandaag is dit koor nog gehuisvest bij Maurice van Wersch. Onze harmonie “St. Caecilia” (opgericht 1883) telde onder de oprichters vele leden van onze familie. Men fluistert zelfs dat het hele instrumentarium in het begin door een familielid geschonken is.
Max van Wersch was de eerste soloklarinettist van deze vereniging later werd hij opgevolgd door zijn petekind Maxime van Wersch die ongeveer veertig jaar de eerste partij geblazen heeft.
Joseph (Jupke) van Wersch was van 1889 tot 1924 d.w.z.35 jaar dirigent van onze harmonie. Hij componeerde zelfs vele stukken die door de harmonie uitgevoerd werden o.a. “Simpelvelder Feestmars” en de “Revolutie der Muzikanten”. Deze functie van directeur werd 35 jaar lang pro deo (daar moet je vandaag voor komen) uitgeoefend.
Leo van Wersch (in heel Simpelveld bekend als “Nonk Leo) was van 1890 tot aan zijn dood in 1944 de opleider van de jonge muzikanten. Ieder winteravond, en dat jarenlang, zat hij in de bakkerij met zijn jeugdige pupillen te oefenen. Wanneer ze hun best gedaan hadden, kregen ze van der “Nonk” de nodige koekjes. Als er geen “leerjongens” waren zat Oom Leo muziekpartituren uit en over te schrijven.
Toen hij in 1944 plotseling overleed, wilden de leden van de Harmonie hem toch niet zonder muziek naar het kerkhof begeleiden. Door de “Kulturkammer”, die alle muziekverenigingen opgeheven had, stond de harmonie al twee jaar non-aktief. De instrumenten die goed opgeborgen waren werden voor de dag gehaald, en Nonk Leo werd door zijn oud-leerlingen met muziek ten grave begeleid. Het was een zeer gevaarlijke klus voor deze muziekliefhebbers.
Tot overmaat van ramp was die 21e juli 1944, de dag van de begrafenis, bij koster Coenen een huiszoeking door de S.D.-ers Nitsch en Strobel uit Maastricht. Men wist dat diens zoon Sjeng leider van het verzet in deze buurt was. Gelukkig liep alles met een sisser af. Van 1883 tot 1955 fungeerde Zaal van Wersch als verenigingslokaal van de harmonie. Jammer dat door interne moeilijkheden naar elders verhuisd is moeten worden.
Verder had de Turnclub “Werk naar Krachten” in 1862 opgericht, in lokaal van Wersch haar home voor de turnoefeningen. De postduivenvereniging “De Kroon” werd in 1878 in lokaal Hubert van Wersch opgericht, maar daar in onze familie geen duivenmelkers waren werd al gauw naar een ander lokaal omgezien nl. Café Knops in de Kloosterstraat, nu “De Kroon” van Maxime van Wersch.
De voetbalclub S.V.V. telde onder haar eerste leden vele “van Werschen”. De club was opgericht in 1919. In de beginperiode speelden o.a. in het eerste elftal Jacques van Wersch en zijn broers Leo en Joseph (dokter), Max, Werner en Cornel Berger terwijl broer Hubert Berger jarenlang secretaris en penningmeester was. Hij was ook de grote drijfveer en animator achter de coulissen in de eerste jaren van S.V.V. Verder speelden ook Charles en Joseph Sampermans en Hubert Hermans een puike partij.
Op wielersport deed onze familie ook een flinke duit in het zakje. Xavier van Wersch was in 1890 en 1893 zelfs kampioen van Limburg. De eerste wielrijdersvereniging “Festina Lente” had in café van Wersch haar lokaal.
Toen in 1905 een breuk in de Zangvereniging “Harmonia” kwam, waren het de Jöbses die toen het Simpelvelds Mannenkoor “St. David” oprichtten. Klik hier.
Muziek
Om op de muzikaliteit van de “van Werschen” terug te komen, is het vermeldenswaard dat er zeer veel familieleden waren die een of ander instrument bespelen. Grootvader Hubertus van Wersch was een van de oprichters van de Harmonie “St. Caecilia” in 1883.
Van z’n kinderen speelden, zoals we reeds eerder zagen. (Nonk) Max soloklarinet, Joseph (vader) speelde viool, piano, klarinet, ocarina. Hij had les gehad van de Heerlense musicus Charles Hennen. Van 1889 tot l924§ was Joseph directeur van de harmonie. Nonk Leo speelde zowat alle instrumenten en was tot 1940 de opleider voor beginnelingen.
Bij de Jöbses speelden de drie jongens klarinet en piano (zie foto harmonie uit 1893 en 1903). Bovendien waren zij actieve leden van het Kerkkoor “Harmonia”. Toen er in deze vereniging onenigheid kwam hebben zij de zangvereniging “St. David” opgericht 1905. De zusjes Jöbses Anna-Mina en Emelie waren zeer goede zangeressen die vaak optraden in concerten en duetten. Ook speelden zij alle drie voortreffelijk piano.
Bij Oom Max van Wersch speelde Hubert in de harmonie de tuba en piano. Jacques was fluitist in de harmonie, Joseph was een goede violist terwijl Leo tot op hoge ouderdom heel goed piano speelde. Al de kinderen van Leo hebben muziek hoog in hun vaandel staan.
Bij Souren-Van Wersch waren Johanna en Maria goeie pianisten. Oom Franck in Moresnet was organist in de plaatselijke kerk. Tevens was hij muziekleraar. Hij was een verre neef van de bekende componist César Franck. Met enkele andere musici vormde Oom Joseph een klein kamerorkest dat muziek op hoog peil speelde. Dochter Maria Kempener-Franck speelde vaak quatre mains met haar vader. In de familie was vooral de “Petersburger Schlittenfahrt” zeer populair. Om haar polsen droeg Maria dan de schellen om het bellengeluid van de paarden weer te geven.
Bij Berger-van Wersch en Hermans-van Wersch werden geen instrumenten gespeeld. Wel waren Werner, Hubert en Cornel en ook Hubert Hermans jarenlang lid van het zangkoor “St. David”.
Bij van Wersch-Wark speelden alle vijf de kinderen een instrument.
Maxime heeft jarenlang in de bioscoop tijdens de stomme filmperiode de pianomuziek gespeeld. Ongeveer 40 jaar heeft hij in de harmonie soloklarinet gespeeld. Tonia speelde piano. Leo cello en in de harmonie voortreffelijk tuba. Op concoursen hoeft hij talloze eerste prijzen gehaald met vaak lof der jury. Joseph speelde viool en in de harmonie klarinet. lk zelf speelde piano en ben op 13-jarige leeftijd in Valkenburg op concours geweest.
Op Soureth (Sampermans-van Wersch) was niemand muzikaal.
bron: Onuitgegeven boekje Op zoek naar de voorvaderen, deel 5, door Hubert van Wersch (Simpelveldse Tak S.9h.)
1: Jacques Sampermans,
2: Marie (Sampermans) van Wersch
3: Cornel Berger,
4: Lisa (Berger) van Wersch
5: Leo van Wersch,
6: Jos van Wersch
7: Josephina (Franck) van Wersch,
8: Joseph Franck
9: Fina van Wersch (getrouwd met Max, nr 16),
10: Jos Klinkenberg,
11: Mina (Klinkenberg) van Wersch
12: Joseph Hermans,
13: Emelie (Hermans) van Wersch
14: Frans Souren,
15: Anna (Souren) van Wersch
16: Max van Wersch,
17: vader Hubert van Wersch,
18: Cornel Jöbses,
19: Hubertina (Jöbses) van Wersch
De stichter van deze familie is nr. 17: Johannes Stephanus Hubertus van Wersch, geboren in Simpelveld in 1825 en in 1904 overleden. Over hem gaat dit verhaal.
Zijn oudste zoon (Max, nr 16) en dochter (Hubertina, nr 19) zitten naast hem.
De enige die op de foto ontbreekt is Xavier van Wersch.
Deze foto is tussen 1901 en 1904 gemaakt
Erfgenamen Jan Horsmans
In het Limburgs Dagblad van 21 januari 1969 stond het volgende bericht:
Te Weinig Om Te Delen – Genoeg Voor Reünie Duizend man „jagen erfenis er door”
SIMPELVELD. 21 jan. — Medio maart komen in hotel Maxim te Simpelveld een kleine duizend erfgenamen bij elkaar om de erfenis op te maken. Het originele voorstel om „de erfenis er door te jagen” stamt van kandidaat-notaris G. E. J. Snels uit Hilvarenbeek. Het bedrag dat onder de erfgenamen verdeeld kan worden is door het groot aantal nazaten zo gering geworden dat er voor ieder hoogstens een paar gulden aan vastzit.
De erfenis in de vorm van obligaties ter waarde van vierduizend gulden werd op 21 november 1904 nagelaten door Joannis Mathis Horsmans. Joannis Horsmans, geboortig uit Klimmen en verstokt vrijgezel, liet bij zijn overlijden in Amby het vruchtgebruik van de obligaties na aan mevrouw Agnes Maria Athonia Thomassen uit Roermond. Mevrouw Thomassen overleed 20 oktober 1968 en vanaf die datum begon een titanenwerk voor notaris Jochems uit Heijthuysen om de erfgenamen van Horsmans op te sporen.
De notaris kwam tenslotte terecht bij Maxim van Wersch, de eigenaar van hotel Maxim uit Simpelveld. Maxim op zijn beurt schakelde een familielid in om alle mede-erfgenamen op te sporen. Samen met het familielid werd een stamboom opgesteld, die momenteel al vijfhonderd namen telt en nog lang niet compleet is.
Erflater Horsmans was uit een gezin van tien kinderen. De jongste zus van Joannis Horsmans, Hubertina, trouwde met Jos Hubert van Wersch die op zijn beurt uit een gezin van elf kinderen kwam. Een van de kinderen van Hubertina en Jos Hubert werd de eigenaar van hotel van Wersch.
Het hotel werd later overgenomen door zijn zoon Maxim, de huidige eigenaar. Maxim weet nu al dat het aantal erfgenamen tegen de duizend gaat lopen, zodat de spoeling erg dun wordt. Kandidaat-notaris Snel stelde voor zoveel mogelijk erfgenamen op te sporen en uit te nodigen voor een grote familiereünie medio maart in hotel Maxim. De kosten van de reünie worden gedekt door opbrengst en rente van de obligaties. De erfgenamen schijnen voor het grootste deel in Limburg te wonen, wat de opsporing wel vergemakkelijkt.
Limburgs Dagblad 21 januari 1969.
Enkele genoemde feiten in dit artikel kloppen niet. Zo was Joannis Mathis Horsmans geen verstokt vrijgezel maar was hij getrouwd. Weliswaar kregen zij geen kinderen.
Hij werd op 4 mei 1828 in Bocholtz geboren in een gezin van tien kinderen en trouwde in Maastricht op 17 februari 1876 met de weduwe Maria Agnes Hubertina Smits.
Twee jaar eerder was haar man Jacob Vrancken overleden. Uit dat huwelijk waren drie kinderen geboren.
Een van hen was Sophie Maria Hubertina Vrancken. Zij trouwde met Johannes Petrus Hubertus Thomassen. Hun dochter was de in het krantenartikel genoemde Agnes Thomassen die niet in 1968, maar in 1967 overleed. Zij was dus een stiefkind van Jan Horsmans.
Zijn zus was Anna Elisabeth Hubertina Horsmans die op 23 februari 1833 op het goed Cardenbach in Klimmen geboren werd.
Anna Horsmans trouwde in Klimmen op 8 november 1855 met Johan Stefan Houbertus van Wersch die toen herbergier in Simpelveld was. Hierdoor werd Houbert van Wersch de zwager van Jan Horsmans.
Dit echtpaar kreeg 18 kinderen. Een van die kinderen was Joseph Hubert (Jupke) van Wersch (1871-1932) die het restaurant-hotel van zijn vader had overgenomen. Zijn zoon was de hierboven genoemd Maxime (1906-1977).
In 1880 woonde Xavier van Wersch, broer van Jupke, bij het echtpaar Horsmans-Smits. Xavier was toen 5 jaar. Het gezin woonde in de Hogebrugstraat 28 in Maastricht. Ook de genoemde Jan Horsmans woonde hier.
Deze twee namen Jos Horsmans en Xavier van Wersch, kwamen ook weer in 1907 voor in het testament van Anton Maas uit Bergen op Zoom. Xavier en Agnes Smits, wiens moeder familie was van Anton Maas, hadden een financiële schuld aan Anton Maas. (zie de Nieuwsbrief Stamgenoten 119).
1969
Onverwachte erfenis basis voor familie-reünie
SIMPELVELD Maxime van Wersch, de grijze maar guitige exploitant van het naar hem genoemde „Hotel Maxime” aan de voet van Simpelvelds Remigiustoren, staat weer centraal in menige borreldiscussie in de druk beklante horecasector van het nijvere Kloosterstadje. Maxime, die ’n zestal jaren geleden al plaatselijk in het middelpunt stond vanwege zijn sporthal-plannen voor zijn niet meer exploitabele en uiteindelijk in confectie-atelier veranderde
„Witte Bioscoop”, is opnieuw het gesprek van de dag.
De reden: de oudste broer van Maxime’s grootmoeder, zekere Joannis Mathis Horsmans, die op 21 november 1904 in Amby overleed, heeft nog een erfenis achtergelaten ter waarde van ƒ 4000 in obligaties. En dit is voor Maxime aanleiding om de inmiddels wijdvertakte familie bijeen te roepen tijdens een grootscheepse reünie om de erfenis feestelijk te verteren. Maar voor het zover zal zijn is stellig nog heel wat water langs Simpelvelds beemden gestroomd. Notaris A. Jochems uit Heythuisen die de erfenis ontdekte nadat zekere Agnes Maria Anthonia Thomassen op 20 oktober 1967 in een tehuis in Roermond overleed, deze had het vruchtgebruik van de obligaties, zit er nog tamelijk mee in zijn maag. Zelf weet hij niet precies of hij de ingewikkelde zaak afhandelt, of dat zulks geschiedt door toedoen van zijn collega G. E. J. Snels, kandidaat-notaris in Hilvarenbeek, die weer ’n neef is van Maxime. Feit is, dat Maxime als enig familielid zich bij notaris Jochems in verband met deze erfenis meldde. En hierdoor is hij als het ware tot contactman van de familie gebombardeerd.
Voor de notaris zelf is het overigens nog niet allemaal duidelijk: „Wat er moet gebeuren kan ik nog niet zeggen. Even afwachten en de eerste stormen rustig laten bezinken”. Met deze „eerste stormen” bedoelt de notaris de publiciteit, die reeds in den lande rond Simpelvelds potverteren is ontstaan en waarbij het aantal erfgenamen en reünisten met de dag toenam. Via 500, 1000 en 3000 steeg dit aantal in de vaderlandse dagbladpers zelfs tot 5000. „Erg overtrokken”., zegt de notaris en Maxime beaamt het: „Wij hebben een stamboom opgesteld. Onze erflater Joannis Mathis Horsmans was de oudste van een gezin van tien kinderen. Hij is geboortig uit Klimmen en was een verstokt vrijgezel.
Zijn jongste zus trouwde met Jos Hubert van Wersch en zo kwam onze tak er in. Jos Hubert kwam weer uit een gezin van elf kinderen. Een van deze kinderen werd de eigenaar van het huidige hotel Maxime, dat ik later weer kreeg toegewezen. De stamboom is echter nog niet compleet. Maar nu zijn we toch al op zeker 500 familieleden” Allerlei namen komen er inmiddels in voor: Naast de Horsmansen en de Van Werschen ook de familienamen Eussen, Jöbsen, Bischoff, Sampermans en in de aangetrouwde sectoren ook de namen Kloth en Ritzen. „Een hele puzzel”, verzucht Maxime.
Wanneer Simpelvelds „Maximilianen” de zaak iets rustiger bekijken noemen zij een aantal reünisten van 300 al feestelijk. Veel meer mogen het er ook niet worden, want dan is hotel Maxime te klein. Maar dat er gefeest wordt, staat voor Maxime vast. „Het hoeft toch niet altijd een begrafenis te zijn om het hele stel nog eens bij elkaar te krijgen”, zo lacht hij.
„Mijn jongste dochtertje -naar hem Maximiliana gedoopt- opent het festijn. Zij heeft al een versje geleerd: Geld regiert die Welt. Om de duit en de fluit, draait de hele kluit”.
Het gaat inmiddels in de amusante erfeniskwestie niet langer om de knikkers, maar om het spel, alhoewel men toch op het standpunt staat dat het afzien der aanspraken onnodige ’s rijkskas-spekkerij zou zijn. En dat er belangstelling voor Maxime’s spel bestaat, blijkt uit de vele reacties. „Er melden zich familieleden, waarvan ik het bestaan nauwelijks wist. Een aanmelding is ook binnen van een familielid, dat ergens in Limburg gemeenteraadslid is. Hij gaf te kennen honderd gulden voor het feest over te hebben. Maar ik geloof, dat hij de honderden familieleden op zijn hand wil krijgen om bij de volgende verkiezing de sprong naar provinciale staten te wagen”, knipoogt Maxime, die de komende weken gespreksstof te over heeft om zijn klandizie te vermaken.
bron: De nieuwe Limburger 31 januari 1969
Reünie 1978
Van Wersch-clan massaal naar Simpelveld
In 1978 organiseerde Hub van Wersch, leraar Duits en geboren 1917, een grote familiereünie in Simpelveld. De kranten schreven:
(1978) 
Niet minder dan 190 nazaten van “stamvader Hubertus van Wersch” waren zaterdag uit Engeland, Duitsland, Nederland, België en Frankrijk naar Simpelveld getogen, om -na een mis in hotel Van Wersch, waar nu reeds de vierde en vijfde generatie woont- in vele talen van hun wedervaren verslag te doen. De zaal was met honderden vergeelde foto’s aangekleed, waarvan twintig met de duidelijke opdracht aan de reüniegangers: “Wie kent deze mensen”. Alle deelnemers aan deze massale familie-bijeenkomst ontvingen een minutieus samengestelde stamboom van het geslacht Van Wersch vanaf het jaar 1700. Middelpunt van het feest was een levensgrote foto van stamvader Hubertus van Wersch, die te midden van zijn grote kinderschare als blikvanger al ruim een eeuw hotel Maxim siert.
bron: 27 november 1978.
Van Wersch invasie in Simpelveld
SIMPELVELD – Hotel Maxime te Simpelveld beleefde een invasie van de familie van Wersch. Vijf generaties van deze familie uit vijf landen, België, Frankrijk, Engeland, Duitsland en Nederland, in totaal 190 dames en heren namen aan een familiereünie deel. Alleen de van Werschen uit Brazilië, Canada, Denemarken, Amerika en Australië waren niet aanwezig. Men kon dit precies nagaan uit de grote stamboom, die op een van de muren van zaal Maxime was aangebracht. Een geweldig werk dat door organisator Hub van Wersch te Simpelveld was uitgevoerd.
“Zumpelvelder Platt” was de voertaal. Geen probleem voor hem of haar die hier niet mee overweg kon. Dan ging men over op het Frans. Of men nu uit Parijs, Antwerpen, Londen of München kwam, iedere van Wersch wordt geacht de Franse taal machtig te zijn. Iedereen kreeg een afdruk van de stamboom van Wersch vanaf 1704, terwijl op de muren hele generaties op foto’s te zien waren.
bron: Limburgs Dagblad 27 november 1978
Grote reünie van familie van Wersch
SIMPELVELD – Hotel Maxime in Simpelveld, sinds vier generaties het stamhuis van de bekende van Wersch familie, wordt vandaag voor het eerst reünieplaats voor nazaten van Hubert van Wersch, die van 1825 tot 1904 leefde en door in 1865 het hotel te kopen, de stamvader van Hotel Maxime werd. Van zijn achttien kinderen trouwden er tien. Van dit tiental komen ruim tweehonderd kinderen, kleinkinderen en achterkleinkinderen tot achttien jaar naar het feest.
De kinderen zwermden door de jaren heen naar Amerika, België, Australië, Frankrijk, Denemarken en Canada. Vooral Frankrijk, want het hoorde bij de opvoeding dat men goed Frans sprak. Zoals organisator Hubert van Wersch meedeelde, zal zaterdag het Zumpelvelder Plat de voertal zijn. Zaterdag wordt om 19.00 uur gestart met een mis voor de overleden familieleden. Daarna wordt naar het stamhuis vertrokken voor het grote feest. Hub van Wersch heeft de stamboom overigens uitgepluisd tot voor 1700, maar zoals hij zegt: “als die allen kwamen, had ik de Rodahal moeten afhuren. We moeten ons nu beperken”.
bron: Limburgs Dagblad 25 november 1978
Klik hier voor Hubert van Wersch in de Simpelveldse Tak.